تحلیل مفهومی و گزاره‌ای قاعده زرّین اخلاق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه دین دانشگاه تهران

2 استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران

چکیده

«آنچه را بر خود می‏پسندی، بر دیگران هم بپسند.» این گزاره در اخلاق به قاعده زرّین (طلایی) معروف است. به نظر می‎رسد دشواری‎های نظری و کارکردیِ احتمالیِ قاعده به عدم وضوح محتوای آن باز می‎گردد. بررسی و تحلیل مفهومی و گزاره‏ای این قاعده نشان می‏دهد مؤلفه‏های مهم این قاعده که عبارت‎اند از: «خود»، «دیگری»، «پسندیدن» و مشارالیه «آنچه» هر کدام حاوی دشواری‏هایی هستند که در آغاز، امکان فهم و عمل به قاعده را با تردید مواجه می‏کند. تحلیل گزاره‏ای قاعده و نقایص ناظر برآن نیز به‏گونه‏ای با مؤلفه‏های مذکور پیوند می‏خورد. نوشتار حاضر با تدقیق در محتوای قاعده نشان می‏دهد خودگروی، نسبی‎گرایی فرهنگی، سلایق متفاوت در پسندها و ناپسندها و بی‏شماری افعال در مواجهه عملی با دیگران، هیچ کدام زیانی به قاعده نمی‏زند؛ درنتیجه امکان تصور معقول و عمل به قاعده وجود دارد.
 

کلیدواژه‌ها


  1. * نهج‏البلاغه.

    1. اسلامی، حسن؛ «قاعده زرّین در حدیث و اخلاق»؛ علوم حدیث، ش45-46، پاییز و زمستان 1386.
    2. استیس، والتر ترنس؛ دین و نگرش نوین؛ ترجمه احمدرضا جلیلی؛ تهران: انتشارات حکمت، 1390.
    3. سینگر، مارکوس جی؛ «قاعده زرّین»؛ ترجمه زهرا غلام‌رضایی؛ اطلاعات حکمت و معرفت، سال هشتم، ش5، تهران: اطلاعات، 1392.
    4. کاپلستون، فردریک؛ واحد در ادیان؛ ترجمه محمود یوسف‏ثانی؛ قم: دانشگاه ادیان و مذاهب، 1388.
    5. مطهری، مرتضی؛ نقدی بر مارکسیسم؛ تهران: صدرا، 1390.
    6. وولف، دیوید ام؛  روانشناسی دین؛ ترجمه محمد دهقانی؛ تهران: انتشارات رشد، 1386.

    7. Confucius; Analects; Trans. Edward Slingerland; Hackett Publishing Company, Inc. Indianapolis/ Cambridge, 2003.

    8. Hare R. M.; Freedom And Reason; Oxford: Oxford University Press, 1965.

    9. Gensler, Harry J.; Formal Ethics; London: Routledge, 2009.

    1. _____; Ethics and the Golden Rule, London: Routledge, 2013.
    2. Green, William Scott; “Parsing Reciprocity: Questions for the Golden Rule”; in The Golden Rule, ed. Jacob Neusner and Bruce, Chilton; India: Cromwell Press, 2008.
    3. Kant, Immanuel; Groundwork of the Metaphysics of Morals; United Kingdom: Cambridge University Press 1998.
    4. Kung, Hans; A Global Ethic for Global Politics and Economics, Oxford: Oxford University Press, 1998.
    5. Wattles, Jeffrey; The Golden Rule; New York- Oxford: Oxford University Press 1996.