ادراک کلی از منظر صدرالمتألهین و علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

بحث از مفاهیم کلی و چگونگی شکل‌گیری آنها از مهم‏ترین مباحث معرفت‏شناسی است. ملاصدرا در این بحث بر خلاف نحوه حصول مفاهیم جزئی، حصول مفهوم کلی را محصول خلاقیت نفس نمی‌داند، بلکه معتقد است ناشی از اشتداد جوهری نفس و مشاهده عقول می‎باشد. این نظریه مورد پذیرش بیشتر حکمای پیرو حکمت متعالیه است؛ ولی علامه طباطبایی; با پذیرش اصول فلسفه ملاصدرا مناقشانی بر ملاصدرا دراین‏باره از جمله در مسئله عقول عرضی و ارباب انواع دارد و در صدد است با انتقال مسئله از عقول عرضی به عقول طولی، هندسه معرفتی صدرالمتألهین را تکمیل نماید. در این مقاله از اشاره به نحله‏ها و نظریات مهم درباره چگونگی شکل‏گیری مفاهیم کلی، به تحلیل و مقایسه  نظر صدرالمتألهین و علامه طباطبایی; پرداخته می‌شود.

کلیدواژه‌ها


  1. ابن‏سینا؛ الهیات من کتاب الشفاء؛ چ4، قم: بوستان کتاب، 1376.
  2. ـــــ؛ التعلیقات؛ تصحیح عبدالرحمن بدوی؛ قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1404ق.
  3. ارسطو؛ متافیزیک؛ ترجمه شرف‏الدین خراسانی؛ چ1، تهران: انتشارات حکمت، 1377.
  4. افلاطون؛ دوره آثار افلاطون؛ ترجمه محمدحسن لطفی- رضا کاویانی؛ چ3، تهران: انتشارات خوارزمی، 1380.
  5. ایلخانی، محمد؛ تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس؛ تهران: انتشارات سمت، 1382.
  6. جوادی آملی، عبدالله؛ شمس الوحی تبریزی؛ چ1، قم: اسرا، 1386.
  7. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم؛ الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة؛ تصحیح سیدجلال‏الدین آشتیانی؛ چ1، قم: انتشارات موسسه مطبوعات دینی، 1382.
  8. ـــــ؛ رسائل فلسفی صدرالمتألهین؛ تصحیح حامد ناجی اصفهانی؛ چ3، تهران: انتشارات حکمت، 1385.
  9. ـــــ؛ الحکمة المتعالیة فی الاسفارالعقلیة الاربعة؛ چ1، قم: مصطفوی، 1386.

10. طباطبایى، محمدحسین‏؛ مجموعه رسائل علامه طباطبائى؛ چ1، قم: بوستان کتاب، 1387.

11. ـــــ؛ بدایة الحکمة؛ قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1364.

12. ـــــ؛ نهایة الحکمة؛ تصحیح غلامرضا فیاضی، چ2، قم: مؤسسه امام خمینی1، 1382.

13. ـــــ؛ نهایة الحکمة؛ تصحیح عباسعلی زارعی سبزواری؛ چ6، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1432ق.

14. عشاقی، حسین؛ وعایة الحکمة؛ چ1، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی، 1382.

15. کاپلستون، فردریک؛ تاریخ فلسفه؛ ج5، چ2، تهران: سروش، 1370.

16. مصباح یزدی؛ محمدتقی؛ آموزش فلسفه؛ قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1370.

17. ـــــ؛ تعلیقة علی نهایة الحکمة؛ چ1، قم: مؤسسه در راه حق، 1405ق.

18. مطهری، مرتضی؛ شرح مبسوط منظومه؛ چ2، تهران: انتشارات حکمت، 1367.