چکیده یکی از مسائل اصلی درمعرفتشناسی، نحوه «کاشفیت» علم (معرفت) و تحلیل و صورتبندی «صدق» است. درمیاناغلبنظریههای صدق نیز، «نظریه مطابقت»به معنای مطابق بودن گزاره با واقع،به عنوان معیار صدق قضایا،در نزد فلاسفه غرب و مسلمان طرفداران فراوانی یافته است.با این حال، این نظریه فارغ از ایرادلحاظ نشده و بر مبنای ثنویت ذهن و عین، اشکالاتی بر آن وارد شده است، از جمله: اجتماع جوهر و عرض، اندراج شیء تحت دو مقوله متباین و...، که با عنوان «مشکله وجود ذهنی» در میان حکمای مسلمان شهرت یافته است. اما از زمان ملاصدرا و براساس اصول هستیشناختی وی همچون:اصالت وجود و تشکیک وجود، دوگانگی ذهن و عین از دایره بحث خارج میشود و مطابقت به عنوان مطابق بودن یک مرتبه از وجود با مرتبه دیگر آن مطرح میگردد و بر اساس مبانی نهایی صدرائی از جمله: تجرد علم، اتحاد علم و عالم و معلوم، و حضوری بودن همه علوم، شکاف بین مطابِق و مطابَق در نظریه مطابقت، یکسره از میانمیرود. بدین ترتیب،مسئله مطابقت در فلسفه صدرا صورت جدیدی مییابد که مقاله حاضر به به بیان سیر تطور آن اختصاص یافته است.روش تحقیق در این مقاله، توصیفی- تحلیلی- عقلی است.
فارابی، ابونصر؛ الجمع بین رأی الحکیمین؛ چ2، تهران: الزهراء، 1405ق.
فنائی اشکوری، محمد؛ علم حضوری: سنگبنای معرفت بشری و پایهای برای معرفتشناسی و مابعدالطبیعه متعالی؛ چ2، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1388.
قربانی، زهره و مهدی امامی جمعه؛ «انقلاب صدرائی در ذهنشناسی و طرح نوینی در معرفتشناسی»، حکمت اسراء؛ س5، ش2، 1392، ص73-96.
مصباح یزدی، محمدتقی؛ آموزش فلسفه؛ ج1، چ1، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی (معاونت فرهنگی)، 1364.
ـــــ؛ تعلیقة علی نهایة الحکمة؛ تحقیق و تصحیح عبدالرسول عبودیت؛ ج1، چ1، قم: مرکز آموزشی پژوهشی امام خمینی، 1387.
معلمی، حسن؛ «ارجاع علم حصولی به حضوری از نظر علامه طباطبایی»، نشریه حکمت اسلامی؛ س1، ش1، 1393، ص9-36.
ملایی، رضا؛ «بررسی تبیینهای مختلف از کاشفیت علم حصولی در فلسفه اسلامی»، نشریه حکمت اسراء؛ س6، ش4، 1393، ص53-72.
منفرد، مهدی؛ «تبیین بازگشت علم حصولی به علم حضوری در تفکر علامه طباطبایی»، اندیشه علامه طباطبایی؛ دوره 1، ش1، 1393، ص113-130.
موسیزاده، عیسی و مهدی عباسزاده؛ «مبناگرایی در معرفتشناسی ملاصدرا»، نشریه نقد و نظر؛ س26، ش2 (پیاپی102)، 1400، ص7-31.
مهدویخو، عیسی؛ «کاشفیت علم نسبت به موجودات عینی»، نشریه فرهنگ پژوهش؛ ش11، 1391، ص1-21.