@article { author = {قائمی نیا, علیرضا and نصرتی, شعبان}, title = {}, journal = {}, volume = {21}, number = {84}, pages = {5-40}, year = {2021}, publisher = {}, issn = {1735-0743}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {}, keywords = {}, title_fa = {تحلیل شناختی طبع قلب با تأکید بر نمابرداری ساختاری در قرآن}, abstract_fa = {  طبع یکی از موانع کارکردهای قلب است که در آیات قرآن در کنار قلب به کار رفته است. طبع از یک سو به خدا و از سوی دیگر به رفتار انسان‌ها مرتبط است. با به‌کارگیری دستور زبان شناختی و نمابرداری شناختی جایگاه این مانع با دقت بیشتری روشن می‌شود و نسبت ارتباط آن با خدا و افعال انسان روشن می‏گردد. ضرورت این پژوهش در پرداختن به جایگاه معرفت شناختی و کلامی (مسئله اختیار و طبع الهی بر قلب) است. این پژوهش بر اساس الگوی نمابرداری شناختی از روشِ معناشناسی شناختی رابطه طبع قلب با پدیده‌های مرتبط را بررسی می‏کند. طبع به عنوان فعل خداست و به معنای عدم هدایت نیست؛ یعنی صرفاً جنبه عدمی ندارد، بلکه جنبه وجودی دارد و واقعاً خدا عمل طبع را انجام می‌دهد. طبع ارتباط مستقیم با اعمال کافرانه و منافقانه دارد و نتیجه طبع در این است که دریچه قلب در دریافت معارف وحیانی بسته می‌شود و از سوی دیگر نمی‌تواند از معارف دریافت‌شده وحیانی معرفت جدیدی تولید کند؛ اما کارکردهای دیگر قلب نقصانی نمی‌یابد و راه برای هدایت باز است.                                            }, keywords_fa = {نمابرداری,قلب,طبع,نمابرداری ساختاری}, url = {https://zehn.iict.ac.ir/article_243240.html}, eprint = {https://zehn.iict.ac.ir/article_243240_8f1101cc7a25c7522ba5ec393e10e356.pdf} } @article { author = {خادم زاده, وحید and فروغی, محمد}, title = {}, journal = {}, volume = {21}, number = {84}, pages = {41-76}, year = {2021}, publisher = {}, issn = {1735-0743}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {}, keywords = {}, title_fa = {تحلیل انتقادی نتایج فلسفی آزمایش‌ های مغز دوپاره در چارچوب نظام فلسفی ابن ‌سینا و ملاصدرا}, abstract_fa = {  پزشکان در دهه 1960 جهت درمان بیماران صرع، اتصال میان دو نیم‎کره مغز در این بیماران را قطع کردند. البته این اعمال جراحی ادامه نیافت و در زمان کوتاهی متوقف شد. بیماران مغز دوپاره در طی حدود 60 سال تحت آزمایش‏های گوناگونی قرار گرفتند. این آزمایش‏ها عملکرد هر نیم‎کره مغز را مستقل از نیم‎کره دیگر ارزیابی می‎کردند. اسپری و گازانیگا مدعی‏اند قطع اتصال میان دو نیم‎کره مغز در این بیماران سبب شده است دو مرکز آگاهی مستقل از هم در مغز آنها شکل بگیرد؛ به عبارت دیگر این بیماران تبدیل به دو شخص انسانی شده‏اند. این آزمایش‎ها و نتایج حاصل از آن به عنوان یک دلیل تجربی جهت دفاع از فیزیکالیسم مورد توجه قرار گرفته‎اند. در این پژوهش نشان داده می‎شود در چارچوب نظام فلسفی ابن‏سینا و ملاصدرا هویت انسانی در این بیماران تقسیم نشده است و همچنین با فرض صحت این آزمایش‎ها کوشش می‎شود توجیه معقولی از این آزمایش‎ها در درچارچوب نظام فلسفی ابن‏سینا و ملاصدرا پیشنهاد گردد. در این بیماران، قوای حسی و فرایند حصول ادراکات حسی  تقسیم شده است؛ به گونه‎ای که هر نیم‎کره مغز دارای ادراکات حسی مستقل از نیم‎کره دیگر است؛ ولی قوه عقل در این بیماران تقسیم نشده است. از آنجا که ویژگی اساسی نفس انسانی از دیدگاه ابن‏سینا و ملاصدرا تعقل کلیات است، حفظ وحدت قوه عقل در این بیماران دلیلی بر حفظ وحدت هویت انسانی در آنهاست.}, keywords_fa = {مغز دوپاره,ادراک حسی,گازانیگا,ابن ‏سینا,ملاصدرا,هویت انسانی}, url = {https://zehn.iict.ac.ir/article_243241.html}, eprint = {https://zehn.iict.ac.ir/article_243241_5ee440ee7966def09da45d71e2d564cd.pdf} } @article { author = {دادجو, ابراهیم}, title = {}, journal = {}, volume = {21}, number = {84}, pages = {77-112}, year = {2021}, publisher = {}, issn = {1735-0743}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {}, keywords = {}, title_fa = {ذات ‌گرایی جدید مابعدالطبیعه جدید}, abstract_fa = {  در مابعدالطبیعه «ذات» نه به معنای «ماهیت»، بلکه به معنای «وجود» و «واقعیت» است. «ذات‌گرایی» به معنای «واقعیت‌گرایی» است. ذات‌گرایی قدیم، ضد ذات‌گرایی و ذات‌گرایی جدید سه جریان مابعدالطبیعی‌اند. در ذات‌گرایی قدیم «اشیا» دارای ذات و خواص ذاتی (واقعیت و خواص واقعی)اند. ذوات و خواص ذاتی صرف ذوات و خواص ذاتی جوهری‌اند و هرچند اجسام منفعل و نفس و عقل فعّال‌اند، درنهایت ایستا و ناپویایند. علم به اشیا علم به خواص ذاتی آنها از طریق برهان و بنابراین مطابق با واقع آنهاست. در ضد ذات‌گرایی اشیا نه دارای ذات و نه دارای خواص ذاتی‌اند؛ علم به آنها نه طبق واقع آنها بلکه طبق تعریف و قرارداد آنها و «بهترین تبیین از آنها» است. در ذات‌گرایی جدید، اشیا دارای ذوات و خواص ذاتی جوهری، رویدادی، فرایندی، رابطه‌ای و خاصیتی پویا هستند. آدمی نیز دارای همه این گونه ذوات و خواص ذاتی طبق واقع است و آنها ریشه اعتبار ذوات و خواص ذاتی طبق اعتبار در اعتبارات عامّ انسان‌هایند. علم به اشیا «بهترین تبیین از آنها نزد دوستداران این تبیین» است و «تقریباً صادق» و «تقریباً مطابق با واقع» است. ذات‌گرایی جدید مابعدالطبیعه جدیدی است. روایت جدیدی از ذات‌گرایی قدیم است. آن نیازمند شناسایی است و معرفت‌شناسی و روش‌شناسی آن نیازمند نقّادی و بازسازی است.   * دانشیار گروه معرفت شناسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.            idadjoo@gmail.com       تاریخ دریافت: 28/10/98               تاریخ تأیید: 03/08/99}, keywords_fa = {ذات‌گرایی قدیم,ضد ذات‌گرایی,ذات‌گرایی جدید,مابعدالطبیعه جدید,روایت جدید}, url = {https://zehn.iict.ac.ir/article_243243.html}, eprint = {https://zehn.iict.ac.ir/article_243243_069894efbf78db24abb8bdec515567a2.pdf} } @article { author = {کریم زاده, امید}, title = {}, journal = {}, volume = {21}, number = {84}, pages = {113-138}, year = {2021}, publisher = {}, issn = {1735-0743}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {}, keywords = {}, title_fa = {محتوای ادراک بصری ضعیف یا غنی؟}, abstract_fa = {  موضوع این مقاله تشریح و بررسیِ استدلال تضاد پدیداری سوزانا سیگل درباره غنی‌بودنِ محتوای ادراک بصری است. ابتدا دیدگاه بازنمودگرایی درباره ادراک حسی به عنوان زمینه بحث به‎اجمال مورد بررسی قرار می­گیرد. اهمیت بازنمود­گرایی برای این مقاله آن است که همه بازنمودگرایان می­پذیرند که تجربه بصری دارای محتواست و نیز تغییرات خصلت پدیداری تجربه بصری­ بر تغییرات محتوای آن تجربه مبتنی است. سپس آموزه­ غنی‎بودنِ محتوای ادراک بصری مطرح می­شود و اهمیت فلسفی پذیرش یا رد این آموزه نشان داده می­شود. در بخش بعدی استدلال تضاد پدیداری به عنوان استدلالی برای اثبات آموزه غنی‎بودن محتوا به شکل دقیق صورت­بندی و تشریح می­شود. در بخش پایانی برخی از مهم‎ترین ‎اشکالات به این استدلال مطرح شده و به آنها پاسخ داده شده است. نتیجه­گیری مقاله این است که استدلال تضاد پدیداری درنهایت قابل دفاع است و بنابراین می­توان امکان بازنمایی ویژگی‎هایی مانند ویژگی­های مربوط به انواع طبیعی را در ادراک بصری پذیرفت. این امر به معنای پذیرش غنی‏بودن محتوای ادراک بصری است.}, keywords_fa = {بازنمودگرایی,آموزه محتوای غنی,آموزه محتوای ضعیف,تضاد پدیداری,سوزانا سیگل}, url = {https://zehn.iict.ac.ir/article_243244.html}, eprint = {https://zehn.iict.ac.ir/article_243244_18b831b35d1e77e3dbf6501df6b4b176.pdf} } @article { author = {رودگر, محمد جواد and الهی منش, رضا and مغیثی, فاطمه}, title = {}, journal = {}, volume = {21}, number = {84}, pages = {139-160}, year = {2021}, publisher = {}, issn = {1735-0743}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {}, keywords = {}, title_fa = {منزلت معرفت قلبی در هندسه سلوک در آموزه ‌های حسینی}, abstract_fa = {  قلب قرارگاهِ شهود و مرکز دریافت معارف باطنی بر مدار «طهارت» به شمار می‎رود. «قلب سلیم» فارغ از ماسوی‌الله و «قلب عَقول» درون‌گراییِ برون‌نگر بوده و در هندسه سلوک وحیانی از منزلت خاصی برخوردار است؛ به طوری که کاربست بنیادینی در کشف حقایق معرفتی و تولید دانش عرفانی دارد. اهمیت و ضرورت تبیین منزلت قلب آنجاست که در معارف حسینی معرفت قلبی نقش زیرساختی از مقام حدوث تا بقا در هندسه سلوک تا شهود ایفا می‏نماید. مسئله اصلی نوشتار حاضر این است که معرفت قلبی بر پایه مأثورات و برخی مکاشفات حسینی از چه منزلتی در هندسه سلوک برخوردار است؟ برای دست‌یابی به پاسخ از روش نقلی- عقلی استفاده شد و دستاورد نهایی این است که معرفت قلبی به صورت دوسویه و ذومراتب در مقام تحقیق و تحقق سلوک دارای منزلت بنیادی است و شهود در حالت خواب و بیداری ممکن و معرفت‌زاست.}, keywords_fa = {قلب,سلوک,معرفت قلبی,قلب سلیم,ادراک شهودی,امام حسین}, url = {https://zehn.iict.ac.ir/article_243245.html}, eprint = {https://zehn.iict.ac.ir/article_243245_50102bcec273af6628c20ddd111f4b76.pdf} } @article { author = {رحمتی, ان شاء الله and عباسی داکانی, پرویز and شاکری راد, مائده}, title = {}, journal = {}, volume = {21}, number = {84}, pages = {161-180}, year = {2021}, publisher = {}, issn = {1735-0743}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {}, keywords = {}, title_fa = {عقل شهودی و شناخت ذات حق از دیدگاه نصر و شووان}, abstract_fa = {  شناخت خدا از اهم مسائل معرفتی انسان و یکی از پرسش‏های بنیادین حوزه معرفت‎شناختی است، بدین معنا که شناخت خدا ‏امکان‏پذیر است یا امکان‌ناپذیر؟ به بیان دیگر «خدا» متعلق قوای ادراکی «انسان» قرار می‎گیرد یا نه؟ اگر آری با کدام قوه ادراکی و کدام ساحت وجودی حق قابل ادراک خواهد بود؟ شهود قلبی یا عقل شهودی یا قوه دیگری از قوای ادراکی؟ اگر پاسخ منفی است، مقصود کدام ساحت وجودی حق تعالی است که صید معرفتی انسان نخواهد شد؟ نوشتار حاضر اگرچه عرفانی و مبتنی بر شهود عرفانی نیست، بر مبنای حکمت متعالیه با قرائت دکتر نصر و شوان بر آن است نشان دهد آیا می‎توان با عقل شهودی به شناخت ذات حق تبارک و تعالی دست یافت؟ مقصود از عقل شهودی این است که بدون وساطت مفاهیم ذهنی به شهود حقایق کلی و فراگیر نایل می‌شود که به یک اعتبار در قبال عقل مفهومی و به اعتبار دیگر در قبال شهودهای حسی، دون عقلی و یا شهودهای عرفانی، فراعقلی است. شهودهای حسی حاصل مواجهه مستقیم و بی‌واسطه با اشیای جزئی و مادی است؛ حال آنکه شهودهای عقلی حاصل مواجهه مستقیم با حقایق فراگیر و کلی است و شهودهای فراعقلی که در بیان عارفان مسلمان آمده، شهود «وجه رب» و «اسما و صفات الهی» است. روش نوشتار عقلی- برهانی و رهاورد این است که نصر و شوان باور به عقل شهودی یا بصیرت عقلی دارند که بالاتر از عقل استدلالی بوده و نسبت به آن هم جنبه مبدأ و هم جنبه مقصدبودن دارد؛ زیرا تا بصیرت عقلی نباشد، مواد خام و کافی برای استدلال عقلی نیست تا به معلومات جدیدی دست یابد و معلومات جدید عقل استدلالی باید به مشهودات به کار آید؛ چه اینکه عقل شهودی نوعی درک بی‏واسطه است و دکتر نصر و شوان بر این عقیده‌اند ذات حق تنها با عقل شهودی حاصل‌شدنی است، البته مقام ذات ظهور نایافته و امر نامتناهی برای خداست که از حد و طور ادراک بالاتر است که به الهیات سلبی یا تنزیهی نسبت می‎دهند و نزدیک‌ترین وسیله معرفت به ذات خدا شهود عقلی است.}, keywords_fa = {عقل شهودی,عقل استدلالی,ذات حق,سنّت‌گرایان,نصر}, url = {https://zehn.iict.ac.ir/article_243246.html}, eprint = {https://zehn.iict.ac.ir/article_243246_9b2cc3d4d6e5f9a30858848a54a606aa.pdf} } @article { author = {شیرافکن, محمد حسین and صاحبیان, فاطمه}, title = {}, journal = {}, volume = {21}, number = {84}, pages = {181-206}, year = {2021}, publisher = {}, issn = {1735-0743}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {}, keywords = {}, title_fa = {بررسی فضاهای ذهنی سوره­‌ قمر با تأکید بر معناشناسی شناختی}, abstract_fa = {  سوره­ قمر از جمله سوره­هایی است که آیات هشداردهنده در آن بیش از آیات تبشیری است؛ آیاتی که به بیان عذاب اقوام مختلف و چگونگی احوال ایشان می­پردازد؛ از این ­رو پژوهشگر با به‏کار­گیری عناصر فضا­ساز در صدد ترسیم نقشه­ای ذهنی برای مخاطب است تا او بتواند امور انتزاعی و مفهومی را به صورت محسوس درک کند. عناصر فضاساز به وسیله رابطه­ها و نظایر به هم متصل شده و یک فضای ذهنی را به وجود می­آورند و از اجتماع چندین فضای ذهنی، شبکه ذهنی تشکیل می­شود. این شبکه نقشه نهایی از معماری ذهنی مخاطب است که پویا، تأثیرگذار، زنده و قابل درک است. اهمیت این روش در تحلیل آیات در ابهام‏زدایی از تعابیر غیر عادی، وجوه زمانی، محمولات حاکی از تغییر و ضمایر انعکاسی می­باشد. پژوهش حاضر با به‎کارگیری این اصول و ابزار در آیات الهی به دسته‏بندی جدیدی در تحلیل آیات سوره قمر می­پردازد. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده و منابع آن از طریق مطالعات کتابخانه­ای می­باشد.}, keywords_fa = {فضای ذهنی,شبکه ذهنی,سوره قمر,معماری ذهنی,عناصر فضاساز}, url = {https://zehn.iict.ac.ir/article_243247.html}, eprint = {https://zehn.iict.ac.ir/article_243247_f35030bff0d13481e91cec74e21f05ab.pdf} } @article { author = {مهرجو, پروانه and سرمدی, محمدرضا and بهشتی, سعید}, title = {}, journal = {}, volume = {21}, number = {84}, pages = {207-236}, year = {2021}, publisher = {}, issn = {1735-0743}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {}, keywords = {}, title_fa = {مطالعه و تبیین مبانی معرفت‌ شناختی الگوی تدریس بدیعه ‌پردازی در راهبردهای یاددهی-یادگیری}, abstract_fa = {                        پژوهش حاضر با هدف کشف مبانی معرفت‎شناختی الگوی تدریس بدیعه‎پردازی صورت گرفته است.راهبرد پژوهش حاضر کیفی و روش آن توصیفی- تحلیلی و رویکرد آن واکاوی اسناد بوده است. داده‎های پژوهش با ابزار فیش‌برداری فراهم و با استفاده از تکنیک تحلیل متن مورد تحلیل قرار گرفته‎ است. یافته‌های پژوهش در تحلیل عناصر آموزشی (معلم، شاگرد، تدریس و برنامه درسی) حاکی از آن است که معلم در این الگو نقش روشنفکر، دگرگون‌ساز و پرسشگر را ایفا کرده و شاگرد ضمن مشارکت و محتوی‌سازی و لذت‌بردن از محتوای در حال ساخت دانش و هویت خویش بوده است. تدریس در این الگو به روش حل مسئله پرسش و پاسخ، قیاس و استعاره صورت گرفته است و برنامه درسی به صورت فرایندمدار و انعطاف‌پذیر بوده است. نتایج تحلیل معرفت‌شناختی الگوی تدریس بدیعه‌پردازی نشان داد معرفت در این الگو به صورت سلسله‌مراتبی، نسبی و ذهنی بوده و نوع معرفت در الگوی حاضر به صورت معرفت تجربی، عقلانی و بخشی هم معرفت شهودی بوده است؛ نیز مکاتب فلسفی زیربنایی الگوی بدیعه‌پردازی شامل مکاتب پراگماتیسم، طبیعت گرایی، اگزیستانسیالیسم و پست مدرنیسم بوده است.}, keywords_fa = {مبانی,معرفت شناختی,الگوی تدریس,بدیعه‎پردازی,راهبردهای یاددهی- یادگیری}, url = {https://zehn.iict.ac.ir/article_243248.html}, eprint = {https://zehn.iict.ac.ir/article_243248_a60107712e2c5991b5b897b129299c94.pdf} }