@article { author = {خلیلی, مهدی and کیاشمشکی, ابوالفضل}, title = {}, journal = {}, volume = {23}, number = {89}, pages = {95-125}, year = {2022}, publisher = {}, issn = {1735-0743}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {}, keywords = {}, title_fa = {نظریه‌ای درباره مشاهده‌ناپذیرها بر اساس دیدگاه‌های علامه طباطبایی}, abstract_fa = {درباره چیستی مشاهده‌ناپذیرها مناقشه‌ای پردامنه بین واقع‌گرایان و ناواقع‌گرایان علمی در گرفته ‌است. این مقاله گفت‏وگویی را میان فلسفه علم و فلسفه اسلامی می‌گشاید و بر اساس دیدگاه‌هایی فلسفی از علامه طباطبایی (1281-1360) درباره مشاهده‌ناپذیرها نظریه‌پردازی می‌کند. این دیدگاه‌ها شامل «اصالت وجود»، «علم حصولی و خطاپذیری آن» و «اعتباریات»اند. مقاله حاضر مفاهیم توصیف‌گر مشاهده‌ناپذیرها را تحلیل و چنین استدلال می‌کند که آنها نه مفاهیم ماهوی‌اند، نه مفاهیم منطقی/ فلسفی و نه از اعتباریات عملی‌اند؛ با این‌ حال مشاهده‌ناپذیرها از جنبه‌ای به ماهیت و از جنبه‌ای دیگر به اعتباریات عملی شباهت دارند؛ همچنین استدلال می‌شود هویت مشاهده‌ناپذیر وجودی دارد و توصیف‌های نظری درباره آن می‌توانند واقع‌نما باشند. در ‌عین ‌حال اعتبارهایی در ساختن مدل‌های نظری درباره مشاهده‌ناپذیرها استخدام می‌شوند و به این دلیل معرفت علمی خطاپذیرست. درمجموع نظریه‌ای که در این مقاله توسعه می‌یابد از وجهی واقع‌گرایانه است و از وجهی بر عناصر اعتباری در ساخت علم تأکید دارد.  }, keywords_fa = {مشاهده‌ناپذیرها,واقع‌گرایی علمی,علامه طباطبایی,اصالت وجود,خطاپذیری,اعتباریات}, url = {https://zehn.iict.ac.ir/article_251043.html}, eprint = {https://zehn.iict.ac.ir/article_251043_f19632f49061867f8f7d3f6b9d40fd18.pdf} }