آیت الله علی اکبر رشاد
ذهن
1735-0743
22
85
2021
05
22
ثبات معرفت در فرایند تغییر
5
32
FA
عباس
عارفی
عضو هیئت علمی فلسفه موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ه)
abbas.arefi@gmail.com
<span style="font-size: 10px;">این مقاله درباره ثبات معرفت در فرایند تغییر به بحث میپردازد و میکوشد به مناقشات وارد بر ثبات معرفت در فرایند تغییر عالِم، تغییر معلوم و نیز تغییر هر دو پاسخ گوید. درحقیقت این پژوهش در پی حل مسئلهای است که نخست آن را هراکلیتوس با بیان اینکه «همه چیز در سَیَلان است» و «در یک رودخانه نمیتوان دو بار شنا کرد»مطرح کرد و سپس کراتیلوس، از پیروان او، با این جمله که«در رودخانه حتی یک بار هم نمیتوان شنا کرد»، بر سخن هراکلیتوس مُهر تأیید نهاد. در پی آن، سوفسطاییان و شکاکان از سخن هراکلیتوس عدم ثبات معرفت را نتیجه گرفتند و از آن در جهت ترویج شکاکیت و نسبیگرایی بهره گرفتند. دربرابر، سقراط و افلاطون بر ثبات معرفت پای فشردند و در تثبیت آن بجد کوشیدند. گرچه راه حلی که آنها ارائه کردند، مورد قبول ارسطو واقع نشد و سرانجام خود به طریقی دیگر، حل مسئله را پیگیر شد؛ ولی راه حل او و دیگر راه حلهایی که متعاقباً برای حل مسئله ارائه شده است، هماکنون نیز در چالش است. نویسنده، در این مقاله، پس از ارزیابی راه حلهای ارائهشده، راه حل مسئله را به گونهای دیگر پی میگیرد. این راه حل، نخست از طریق بازاندیشی درباره مفهوم «ثبات» آغاز میشود و سپس «ثبات معرفت» در همه فروض تغییر در گونههای ادراک تبیین میشود.</span>
معرفت,ثبات,حرکت,تغییر,هراکلیتوس,حرکت جوهری,شکاکیت
https://zehn.iict.ac.ir/article_244289.html
https://zehn.iict.ac.ir/article_244289_72c454b85fdd914fc2f066e880369c82.pdf
آیت الله علی اکبر رشاد
ذهن
1735-0743
22
85
2021
05
22
نظریه فهم متن شلایرماخر و نقد اصول فقهی آن
33
59
FA
مسعود
فیاضی
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
msd.fayazi@gmail.com
<span style="font-size: 10px;">شلایرماخر از مهمترین هرمنوتیستهای تعینگرایی است که عینیت معنای متن را به مراد مؤلف میداند. او در هرمنوتیک خود در پی طراحی نظریهای به نام نظریه فهم متن است که بتواند قواعد و روشهای فهم معنای متن را تئوریزه نماید. از این جهت نظریه او برای اصول فقه میتواند الهامبخش باشد. نکتهای که وجود دارد، این است که ایده راهبردی شلایرماخر برای فهم مراد مؤلف بازتولید روانشناختی فردیت مولف توسط مفسر است. او نظریه خود را بر محوریت همین ایده راهبردی سامان داده است. نظریه او دارای نکات قابل استفادهای برای اصولیون است؛ ولی هم ایده اصلی او در فهم مراد مؤلف و هم نظریه مبتنی بر آن از دیدگاه اصولیون دچار نقدهای متعددی است؛ برای مثال به جهت عدم امکان وقوع ایده بازآفرینی روانشناختی فردیت مؤلف شلایرماخر نهایتاً به این ایده وفادار نیست و عملاً به روش اصلی اصولیون که تمسک به ظهور عرفی کلام متکلم برای رسیدن به مراد اوست، تمایل پیدا میکند. یا اینکه این ایده او برای فهم مراد متکلم مطابق با سیره عقلا در محاورات عرفیشان نیست. یا اینکه این ایده به نسبیگرایی منجر میشود.</span>
شلایرماخر,نظریه فهم متن,قصد مؤلف,بازآفرینی فردیت مؤلف,تفسیر دستوری,تفسیر روانشناختی
https://zehn.iict.ac.ir/article_244290.html
https://zehn.iict.ac.ir/article_244290_4cc51ac35e9055a64e1eb131856b136c.pdf
آیت الله علی اکبر رشاد
ذهن
1735-0743
22
85
2021
05
22
تبیین دیدگاه صدرالمتألهین در علم حق و ارزیابی آن
61
72
FA
حسین
عشاقی
گروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
oshshaq@yahoo.com
<span style="font-size: 10px;">تبیین و تحلیل علم پیشینی خداوند به موجودات، نقش مؤثری در روشنشدن اصل حقیقت «آگاهی» دارد؛ زیرا هر کمالی در ممکنات سریان داشته باشد، جلوهای از کمال الهی است. یکی از نظریات مورد توجه فلاسفه در باب علم پیشینی خداوند دیدگاه صدرالمتألهین و پیروان او در حکمت متعالیه است؛ ازاینرو ارزیابی این دیدگاه در شناخت اصل حقیقت آگاهی مفید است. صدرالمتألهین به استناد قاعدة «بسیط الحقیقه، کل الأشیاء»، علم پیشینی خداوند را بر مبنای واجدیت وجود بسیط خداوند بر هر وجودی تبیین میکند و سپس او این دیدگاهش را بر دیدگاه عرفا که مبتنی بر نظریه اعیان ثابته است، منطبق میداند. دیدگاه او در این باب گرچه از طرف فلاسفه بعد از خودش تلقی به قبول شده، به نظر نگارنده این دیدگاه توالی فاسدی دارد که پذیرش آن را ناممکن میگرداند؛ علاوه بر اینکه انطباقش با دیدگاه عرفا تفسیری است بما لا یرضی صاحبه.</span><br /> <br /> <br /> <br /> <span style="color: #000000;"> </span>
علم خداوند,حقیقت علم,علم پیشین,اعیان ثابته,آگاهی به ممکنات,صدرالمتألهین و آگاهی
https://zehn.iict.ac.ir/article_244292.html
https://zehn.iict.ac.ir/article_244292_d5f4a6163f5fe3f26b5d7b14c90c035e.pdf
آیت الله علی اکبر رشاد
ذهن
1735-0743
22
85
2021
05
22
استدلال موجهه علیه ماتریالیسم: بررسی پاسخ دوبعدیگرای چالمرز به اعتراض از طریق ضرورت پسینی
73
103
FA
عباس
مهدوی
دانشگاه ادیان و مذاهب/دانشکده فلسفه
abbasmahdavi3274@gmail.com
مهدی
ذاکری
دانشیار گروه فلسفه.مدرس فلسفه ذهن .معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی پردیس فارابی
zaker@ut.ac.ir
براساس استدلال تصورپذیری، اگر وجود زامبیها تصوپذیر باشد، وجود آنها بهلحاظ متافیزیکی ممکن است. ازاینرو، آگاهی غیرفیزیکی است. اعتراض شده است که اصل تصورپذیری با پدیده ضرورت پسینی کریپکیایی سر ناسازگاری دارد. چالمرز با ایدۀ معناشناسی دوبعدیگرا پاسخ میدهد. وی استدلال میکند که جملۀ اینهمانی پسینی تنها در صورتی میتواند ضروری باشد که تابع مفهوم ثانویۀ دست کم یکی از مفاهیم دو طرف نشانۀ اینهمانی متفاوت از تابع مفهوم اولیهاش باشد. اگر قضیه از این قرار باشد، ضرورت پسینی کریپکیایی آن چیزی را که بروفق تابع مفهوم اولیه تصورپذیر است، بهلحاظ متافیزیکی غیرممکن نمیسازد. در مقابل، لُر استدلال میکند که ممکن است که جملات اینهمانی خاص، به ویژه جملات اینهمانی روان فیزیکی، ضروری و پسینی باشند هرچند تابع مفهوم اولیه و ثانویۀ هردو مفهوم دو طرف نشانۀ اینهمانی در آن جملات منطبق هستند، نه متفاوت. اگر قضیه از این قرار باشد، در این صورت اصل تصورپذیری با پدیدۀ ضرورت پسینی همخوانی ندارد. بنابراین ضرورت متافیزیکی قوی در برابر ضرورت پسینی ضعیف کریپکیایی قد علم می کند. در پایان استدلال میکنیم هرچند ضرورت پسینیِ کریپکیایی تنها مدل ضرورت پسینی موجود نیست، چالمرز تا آنجا که ضرروت پسینی کریپکیاییِ متعارف مدنظر است برحق است. از اینرو ، استدلال لُر قاطع نیست.<span style="color: #000000;"> </span>
تابعمفهوم اولیه,تابعمفهوم ثانویه,تصورپذیری,امکان متافیزیکی,چالمرز,دوبعدیگرایی
https://zehn.iict.ac.ir/article_244293.html
https://zehn.iict.ac.ir/article_244293_5a2399afae941069a5b8739b7b7293d2.pdf
آیت الله علی اکبر رشاد
ذهن
1735-0743
22
85
2021
05
22
بررسی مقایسه ایِ مبناگرایی در معرفت شناسی بونجور و ملاصدرا
103
126
FA
عیسی
موسی زاده
دانشجوی دانشگاه تبریز
isa.mousazadeh83@gmail.com
مهدی
عباس زاده
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
dr.abbaszadeh@iict.ac.ir
<span style="font-size: 10px;">در معرفتشناسی معاصر، هر گاه باور انسان صادق باشد و انسان در صدق باور خویش موجه باشد، معرفت شکل میگیرد. نقش توجیه از این جهت مهم است که دلایل یا شواهد لازم بر صدق باور را عرضه میدارد و آن را از حالت ادعای محض بیرون میآورد. مبناگرایی - یعنی بازگرداندن گزارههای نظری یا غیر پایه به گزارههای بدیهی یا پایه در فرایند توجیه معرفت- مهمترین و پرسابقهترین نظریه در مبحث توجیه است. معرفتشناس برجستة معاصر بونجور و فیلسوف شهیر اسلامی ملاصدرا هر دو در مبحث توجیه قایل به مبناگرایی هستند و از این جهت زمینة مساعد برای مقایسه و تعیین نقاط اشتراک و اختلاف آنان وجود دارد. چنین مقایسهای به فهم رویکرد مبناگرایانة هر دو متفکر مدد میرساند؛ چه بسیاری از دیدگاهها را میتوان در مقام مقایسه با هم، به نحوی شایستهتر و دقیقتر درک کرد. نتیجه اینکه مهمترین وجه اشتراک دو فیلسوف، تقسیم دوگانة آگاهی به غیر مفهومی و مفهومی (نزد بونجور) یا تقسیم دوگانة علم به حضوری و حصولی (نزد ملاصدرا) و نمایاندن مواجهه مستقیم میان این دو، به منظور تدارک توجیه مناسبی برای قسم دوم است. نیز مهمترین اختلاف میان آن دو، استقلال معرفتشناسی از وجودشناسی و دفاع از مبناگرایی معتدل نزد بونجور و ارتباط معرفتشناسی با وجودشناسی و دفاع از مبناگرایی حداکثری نزد ملاصدراست.</span>
معرفت,آگاهی,علم,توجیه,مبناگرایی
https://zehn.iict.ac.ir/article_244294.html
https://zehn.iict.ac.ir/article_244294_fafafb7424db267e4eccbe1d93b6dbac.pdf
آیت الله علی اکبر رشاد
ذهن
1735-0743
22
85
2021
05
22
ارزیابی انسجام درونی نظریه یگانه انگاری راسلی در باب رابطه ذهن و بدن
127
152
FA
هادی
قهار
موسسه آموزش عالی علوم شناختی تهران
mhghahar2020@gmail.com
حسین
شیخ رضایی
موسسه حکمت و فلسفه
sh_rezaee@yahoo.com
<span style="font-size: 1.5em;"> </span>
یگانهانگاری راسلی، عنوان یکی از جدیدترین نظریههای فلسفه ذهن است. این نظریه مدعی غلبه بر مشکلات نظریههای فیزیکیانگار و دوگانهانگار است. به طور خاص مشکل عمده فیزیکیانگاری، در تبیین آگاهی پدیداری است. یگانهانگاری راسلی بر اساس یک فهم هستیشناختی متفاوت از جهان، مدعی است ویژگیهای درونی (ذاتی) اشیای فیزیکی که تا کنون مورد غفلت نظریههای فیزیکی واقع شدهاند، منشأ ظهور آگاهی پدیداری هستند. بر این اساس، یگانهانگاری راسلی مدعی ارائه تبیینی مناسب از آگاهی پدیداری است که با جهان فیزیکی، یکپارچه است. در این مقاله به صورتبندی دو نسخه اصلی این نظریه یعنی یگانهانگاری راسلی پدیداری و یگانهانگاری راسلی مقوم پدیداری و نقد و بررسی آنها میپردازم. بررسیها نشان میدهد این نظریه علی رغم مزیتهای جدی مثل کنارگذاشتن شکاف معرفتی بین حقایق پدیداری و حقایق فیزیکی دچار مشکلات جدیای مثل مسئله ترکیب است.
تاریخ دریافت: 11/1/99 تاریخ تأیید: 22/4/99
یگانه انگاری راسلی,همه روان دارانگاری,فیزیکی انگاری,ویژگیهای فیزیکی,ویژگیهای پدیداری,ویژگیهای مقوم پدیداری
https://zehn.iict.ac.ir/article_244295.html
https://zehn.iict.ac.ir/article_244295_83cf6200c956767189b050410717c5c1.pdf
آیت الله علی اکبر رشاد
ذهن
1735-0743
22
85
2021
05
22
عوامل مؤثر در شکل گیری معرفت بر اساس دیدگاه ابن خلدون و استاد مطهری
153
178
FA
احمد
شه گلی
موسسه حکمت و فلسفه ایران
shahqoli@irip.ac.ir
احسان
کردی اردکانی
استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه اردکان، اردکان، ایران
kordi.ehsan@gmail.com
<br /> عوامل غیر معرفتی اموری هستند که از سنخ معرفت نیستند؛ ولی در معرفت تأثیرگذارند. در این پژوهش در صدد تبیین عوامل غیر معرفتی از دیدگاه ابنخلدون و استاد مطهری هستیم. روش تحقیق در این مقاله توصیفی- تحلیلی و با مراجعه به آثار این دو متفکر و مقایسه دیدگاه آنهاست. مسئله اصلی پژوهش آن است که مهمترین عوامل غیر معرفتی مؤثر در معرفت از دید آنها چیست و چه تفاوتی بین نگاه آنها به این مسئله وجود دارد؟ هر یک از این دور دانشمند، عواملی نظیر راحتطلبی و آسانگزینی، تعصب، جمود و تقلید و... را مؤثر در اندیشه و باور انسان میدانند و معتقدند این عوامل سهم اساسی در جهتگیری باورها و اندیشههای افراد و دانشمندان داشته است. نحوه مواجهه هر یک از این دو دانشمند با این عوامل متفاوت است. استاد مطهری به جنبه سلبی این عوامل توجه دارد و ابنخلدون به اصل تأثیر این عوامل اهمیت میدهد. استاد مطهری رویکرد انسانشناختی به این عوامل دارد؛ ولی ابنخلدون این عوامل را در بستر اجتماعی تبیین میکند.
عوامل غیرمعرفتی,معرفت,ابنخلدون,استاد مطهری
https://zehn.iict.ac.ir/article_244296.html
https://zehn.iict.ac.ir/article_244296_ce265a96d2fe17533adfd1511a620f7d.pdf
آیت الله علی اکبر رشاد
ذهن
1735-0743
22
85
2021
05
22
فرایند هستی شناختی واژه «حیوة» در قرآن: بر اساس نظریه استعاره مفهومی
179
204
FA
حسین
زکائی
دانشجوی دکترای زبان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم
heihat.zoka@gmail.com
مراد
باقرزاده
دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس
kasmankola@yahoo.com
لیلا
اردبیلی
مردمشناس و نائب رئیس انجمن انسانشناسی ایران، دانشگاه تهران.
leila.ardebili1361@gmail.com
<span style="font-size: 10px;">مقاله حاضر به بررسی استعاره های هستی شناختی واژه «حیوة» در قرآن بر اساس نظریه استعاره مفهومی میپردازد. این پژوهش توصیفی- تحلیلی در صدد است کارایی این نظریه را بر اساس داده های قرآنی بسنجد. اینکه آیا استعاره به عنوان فرایندی شناختی برای بیان معانی انتزاعی و غیر حسی قرآن، حضوری مؤثّر دارد، پس از گردآوری داده ها با استفاده از نرم افزار حبل المتین بر اساس ترجمه آیت الله مکارم شیرازی، تفاسیر المیزان و نمونه و با توجه به دیدگاه معاصر استعاره (لیکاف و جانسون، 1980) و اصول استعاره شناختی جاکل (2002) تحلیل داده ها صورت گرفت. در شواهد به دست آمده، واژه «حیوة» به شکلهای مختلفی از جمله کالابودن زندگی دنیا، تشبیه زندگی دنیا به بازی و سرگرمی و تشبیه مجازات و عذاب به غذا و نوشیدنی مفهومسازی شده است. کمک به ترجمه روانتر قرآن و راهگشابودن در حوزه های علوم شناختی و قرآنی از کاربردهای عملی این پژوهش است. یافته های این پژوهش، افق جدیدی در اختیار مخاطب قرار می دهد تا به درک بهتری از آیات دست یابد.</span><br />
قرآن کریم,استعاره مفهومی,استعاره هستی شناختی,واژه «حیوة»
https://zehn.iict.ac.ir/article_244297.html
https://zehn.iict.ac.ir/article_244297_38714bd9d9951ab61f844767669dc21d.pdf