آیت الله علی اکبر رشاد
ذهن
1735-0743
19
73
2018
04
21
معناشناسی لوحِ محفوظ در قرآن
5
46
FA
علی رضا
فخاری
دانشگاه علامه طباطبائی(ره)
fakhary_a@yahoo.com
فرزاد
دهقانی
دانشگاه علامه طباطبائی ره
farzaddehghani91@yahoo.com
علی
شریفی
دانشگاه علامه طباطبائی
dralisharifi15@gmail.com
یکی از واژگانی که در حوزة معنایی کتابت در قرآن قرار میگیرد، لوح محفوظ است. واژة «لوح محفوظ» یک مفهوم بنیادین بوده و به این شکل تنها یک بار در قرآن آمده و همین امر سبب بهوجودآمدن اختلافنظرها دربارة ماهیت این واژه از دیرباز میان قرآنپژوهان بوده است. واژهشناسان در بررسی معنای لوح از تورات، قرآن و منابع عصر نزول استفاده کرده و معانی الواح موسی، تختههای کشتی و هر چیزی را که بتوان بر روی آن نوشت، بیان کردهاند. پژوهش حاضر با روش معناشناسی همزمانی، میدان معنایی لوح محفوظ را تبیین کرده است. واژگان امالکتاب، کتاب مکنون، کتاب مبین، فیکتاب، کتاب حفیظ و علمالکتاب با آیة لوح محفوظ بافت و سیاق مشترک دارد و در میدان معنایی لوح محفوظ قرار میگیرند. تحلیل همنشینها و بافتِ آیات این واژگان، نشاندهندة علم خداوند است که با الفاظ گوناگونی آمده است. اگر از علم خداوند به لوح محفوظ، کتاب و... تعبیر شده است، به دلیل زبان عرفی قرآن و کاربرد مجاز در آن است که علم خداوند از نوع مجاز محل و حال تعبیر شده است. همچنین وضعیت علم در جاهلیت و وجه اصلی اعجاز قرآن نیز نشان میدهد مراد از لوح محفوظ همان علم خداوند است.
لوح محفوظ,املکتاب,علم خداوند,همنشینها
https://zehn.iict.ac.ir/article_31263.html
https://zehn.iict.ac.ir/article_31263_c7178f2501d21baa2fd8a2dc6e0f55b3.pdf
آیت الله علی اکبر رشاد
ذهن
1735-0743
19
73
2018
04
21
تأملی در نسبت هرمنوتیک فلسفی گادامر و علوم طبیعی
47
72
FA
علیرضا
منجمی
استادیار گروه فلسفه علم پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
monajemi.alireza@gmail.com
در مورد موضع گادامر دربارة علوم طبیعی چند انتقاد جدی صورت گرفته است. نخست آنکه برداشت او از علوم طبیعی پوزیتویستی است. دوم آنکه تصویری که از علم ارائه میکند، کاریکاتورگونه است و به کار امروز ما نمیآید و سوم آنکه گادامر به سرشت هرمنوتیکی علوم طبیعی بیتوجهی کرده است. در این مقاله تلاش خواهد شد نشان داده شود که این انتقادها، برآمده از تمرکز صرف بر کتاب حقیقت و روش <strong>و</strong> ناآگاهی از رویکرد گادامر به علوم طبیعی متأثر از بحران علم هوسرلی است. در این مقاله نویسنده میکوشد با مدّاقّه در مجموعۀ آثار گادامر بازسازیای از نگاه گادامر به علوم طبیعی به دست دهد. پس در گام نخست به رویکرد گادامر به علوم طبیعی دربارة شکاف زیستجهان و جهان علمی میپردازد. در گام دوم با برجستهکردن سرشت هرمنوتیکی علوم طبیعی، پیوند آن را با زیستجهان نشان میدهد؛ به بیان دیگر، در گام نخست افتراق و در گام دوم امتزاج این دو امر را نشان میدهد تا سرانجام به این نتیجهگیری برسد که زیستجهان بر جهان علم اولویت دارد و علم باید بتواند در زیستجهان جایگاه خود را بیابد. در پایان با ذکر انتقادهایی به نگاه گادامر، افق هرمنوتیک علوم طبیعی نمایان خواهد شد.
هرمنوتیک فلسفی,علوم طبیعی,گادامر,زیستجهان,هرمنوتیک علوم طبیعی
https://zehn.iict.ac.ir/article_31264.html
https://zehn.iict.ac.ir/article_31264_94151dbc58e284033d3b930a91307a34.pdf
آیت الله علی اکبر رشاد
ذهن
1735-0743
19
73
2018
04
21
اثبات عالم خارج از دیدگاه علامه طباطبایی
73
90
FA
علیرضا
قائمی نیا
دانشیار گروه معرفت شناسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
alirezaqaeminia@gmail.com
اسلام
رجبی
کارشناسی ارشد رشتة فلسفة علم مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی
rajabi6213@yahoo.com
علیرضا
صانعی
کارشناسی ارشد رشته فلسفة علم مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی
alirezasanei52@yahho.com
اثبات عالم خارج یا بهعبارتی عالمی مستقل از مدرِک، از مسائل اساسی، پرماجرا و جریانساز در عالم تفکر بوده است و تأثیرات مهمی نیز در زندگی اجتماعی بشر داشته است. جریانهایی همچون سوفیسم، ایدئالیسم و گونههای مختلف شکاکیت و جریانهای کوچک برآمده از آنها، برخاسته از نوع واکنش اندیشمندان با این مسئله بوده است. این تعامل - در موارد بسیاری - وابسته به موضع معرفتشناختی آنها دارد؛ بدین معنا که با انکار یا پذیرش برخی از راههای معرفت، عالم خارج نیز قلمرو متفاوتی خواهد داشت. اینکه واقعیتی مستقل از ذهن انجام پذیرد و در صورت تحقق، مادی یا غیرمادی و یا ذهنی یا فراتر از ذهن باشد، در تعیین قلمرو عالم خارج نقشی اساسی دارد. انکار یا فروکاستن واقعیت به امور ذهنی و همینگونه عادت روانشناختی که موجب شکاکیت میشود، پاسخی منطقی و استوار نیاز دارد. ازاینرو در این نوشتار، نگارنده بنا دارد، دیدگاه علامه طباطبایی را در این زمینه بررسی کند. چهار استدلال بر اثبات جهان خارج از ذهن که علامه در آثار گوناگون خود به آنها پرداخته است، بررسی شده است. نگارنده در ابتدا نیمنگاهی به دیدگاه فیلسوفان و اندیشمندان صاحبنام در این زمینه خواهد داشت و سپس دیدگاه علامه طباطبایی را بررسی میکند. بیان استدلالهای ایشان، بررسی استدلالها از حیث قلمرو و محدودۀ مورد اثبات، از لحاظ اینکه آیا استدلالهای ایشان تنها عالم جسمانی را اثبات میکند یا فراتر از آن است، از مباحث مورد تأکید در این نگاشته خواهد بود.
عالم خارج,اصل علیت,فطرت,علامه طباطبایی,محسوسات
https://zehn.iict.ac.ir/article_31265.html
https://zehn.iict.ac.ir/article_31265_19788de1785fab63437f99646e2f04ef.pdf
آیت الله علی اکبر رشاد
ذهن
1735-0743
19
73
2018
04
21
ملاک اعتبار گزارههای قرآن کریم با تأکید بر گزارههای سیاسی قرآن
91
114
FA
محمد
عابدی
استادیار گروه قرآنپژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
abedi.mehr@yahoo.com
دربارۀ اعتبار گزارههای قرآن کریم، بهویژه گزارههای سیاسی آن، دو مسئلة ثبوتی و اثباتی مطرح است: آیا این گزارهها معتبرند و ارزش معرفتی دارند؟ در صورت معتبربودن، آیا سنجههایی برای شناخت ارزش معرفتیشان داریم؟ موضوع مقاله بحث ثبوتی «ملاک اعتبار و قابلیت صدق» این گزاره است و بحث اثباتی مبتنی بر آن پاسخ مییابد. در این مقاله نخست ملاک اعتبار گزارههای گفتهشده معرفی میشود، سپس به این پرسش، پاسخ داده میشود آیا این گزارهها، واقعنمایی و واقعمندی دارند؟ آنگاه برای اینکه روشن شود همخوانی معارف سیاسی قرآن با واقع چه میزان است، سه رویکرد معتبرنبودن ارزش معرفت بهدستآمده از ظواهر قرآن، نسبیت ارزش معرفت حاصل از آن و انطباق حداکثری در عین مخطئهبودن بررسی میشود.
اعتبار,ملاک اعتبار,گزارههای قرآن کریم,گزارههای سیاسی
https://zehn.iict.ac.ir/article_31266.html
https://zehn.iict.ac.ir/article_31266_62f15b6476cbfde8e6081c0cb902f6d6.pdf
آیت الله علی اکبر رشاد
ذهن
1735-0743
19
73
2018
04
21
رابطة نفس و بدن از دیدگاه ارسطو و ابنسینا با تأکید بر نفس نباتی و حیوانی
115
138
FA
حسین
زمانیها
0000-0002-5447-4696
گروه فلسفه و حکمت اسلامی/ دانشگاه شاهد
zamaniha@gmail.com
<br /> بر اساس تفسیر رایج، تفاوت اصلی ابنسینا با ارسطو بر سر چیستی و حقیقت نفس ناطقۀ انسانی است؛ اما دربارۀ نفس نباتی و حیوانی میان ایندو اختلافنظر آشکاری وجود ندارد؛ چه اینکه هر دو، نفس نباتی و حیوانی را از سنخ صورت منطبع در ماده میدانند. ما در این نوشتار میکوشیم تا با توجه به مبانی متافیزیکی ایشان و تفسیر خاصی که هر یک از این دو فیلسوف از رابطۀ ماده و صورت ارائه میدهند، نشان دهیم، حتی دربارۀ رابطۀ نفس نباتی و حیوانی با بدن نیز میان این دو اختلافنظر آشکاری وجود دارد. ارسطو صورت - و به تبع آن - نفس را نه جوهر به معنای شیء، بلکه اصل یا ساختاری میداند که بر اساس آن ماده به عنوان یک شیء خاص مد نظر است. به همین دلیل در تحلیل ارسطو از حقیقت موجود زنده، با دو جوهر به منزلۀ دو شیء روبهرو نیستیم؛ بلکه موجود زنده جوهر واحدی است که دارای قابلیت یا ظرفیت خاصی است که به واسطۀ آن مبدأ اعمال حیاتی میشود. دقیقاً بر همین اساس است که بسیاری از ارسطوپژوهان معاصر دیدگاه عرضگرایانه دربارۀ نفس را بر دیدگاه جوهرانگارانه ترجیح میدهند؛ درحالیکه در فلسفۀ ابنسینا صورت و مادۀ دو جوهر به معنای دو شیءاند که با هم ترکیب شدهاند. به عبارت دیگر، در فلسفۀ ابنسینا در تحلیل موجود زنده - اعم از نبات، حیوان و انسان - به نوعی دوگانگی میان نفس و بدن میرسیم؛ هرچند این دوگانگی الزاماً به معنای تجرد و مفارقت نفس نباتی و حیوانی از بدن نیست.
نفس نباتی,نفس حیوانی,بدن,ابنسینا,ارسطو,ماده,صورت
https://zehn.iict.ac.ir/article_31267.html
https://zehn.iict.ac.ir/article_31267_bc1fcf24edab82814bd4a36d15c4e2b5.pdf
آیت الله علی اکبر رشاد
ذهن
1735-0743
19
73
2018
04
21
نقش استعارة مفهومی در فهم آیات با تطبیق استعارة «زندگی تجارت است»
139
158
FA
امیر
بنی عصار
دانشآموخته سطح چهار (دکتری) رشته فقه و اصول حوزه علمیه قم.
a.baniasareh@gmail.com
استعارة مفهومی یکی از نظریههای معناشناختی است که با آسانسازی درک مفاهیم فرامادی، دستیابی به فرایند مفهومسازی یک متن را هدف قرار داده است. قرآن کریم متنی الهی و دربردارندۀ تعبیرهای حکیمانه برای انتقال به مخاطب است. این تعابیر بهگونهای است که با کمک استعارة مفهومی، میتوان تاحدودی، برخی مفهومسازیهای قرآن را کشف کرد. در گسترة کاربست استعاری قرآن، چنین مینُماید که استعارة «زندگی تجارت است»، الگوی مناسبی برای بهتصویرکشیدن حقیقت زندگی انسان و نقش تسهیلکننده و زمینهساز استعاره در فهم معانی پیچیدة قرآن است. نگاشت از حوزة مبدأ به حوزة مقصد چارچوب اصلی پژوهش حاضر را تشکیل داده و این فرض را مطرح کرده که سود و زیان حقیقی زندگی، بسته به ارتباط با باریتعالی است. فرجام انسانها در تجارت زندگی و تقسیمشان به سه گروه مؤمن، کافر و منافق و نسبت سود و زیان هر یک، از مواردی است که نگارنده به آنها دست یازیده است.
قرآن,استعارة مفهومی,تجارت,نگاشت
https://zehn.iict.ac.ir/article_31268.html
https://zehn.iict.ac.ir/article_31268_4fac1e5fa3a7e97c9fcd0bec573e633b.pdf
آیت الله علی اکبر رشاد
ذهن
1735-0743
19
73
2018
04
21
زیباییشناسی در اندیشة اسلامی با تأکید بر حقیقت، معیار و منشأ
159
178
FA
محمد رضا
جباران
استادیار گروه اخلاق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
mdrjbn@gmail.com
درک صحیح زیبایی یکی از پایههای کمال معنوی انسان و زیباییشناسی از مؤثرترین سامانههای ادراکی او در رویارویی با جهان خارج است. باور صحیح دربارة حقیقت عقلانی و معیارهای درست زیبایی میتواند ما را با خاستگاه آن در هستی آشنا و نظام اخلاقی انسان را اصلاح کند. به همین دلیل گفتمان مدرن میکوشد زیبایی را از حوزة عقل به حیطة نفس بکشاند و تا حد تابعی از حواس و تجارب زیستی انسان بکاهد. این مقاله در صدد است از یک سو با تعیین کمال وجودی به عنوان معیار درست برای تشخیص زیبایی در برابر معیار تناسب که برساختة ارسطو و پیروان اوست، و از سویی دیگر، معیارهایی چون میل، عادت، لذت و منفعت که نظریة استناد زیبایی به نفس انسان را موجب شدهاند، رابطة اینهمانی زیبایی و وجود را اثبات کرده، از این رهگذر ثابت کند که سرچشمة زیبایی ذات اقدس الهی است که خود، جمال مطلق است.
زیبایی,وجود,کمال,تناسب
https://zehn.iict.ac.ir/article_31269.html
https://zehn.iict.ac.ir/article_31269_dc42fd367369a719e9d91b9a6c1d23f1.pdf
آیت الله علی اکبر رشاد
ذهن
1735-0743
19
73
2018
04
21
ارزیابی دیدگاههای رایج در مسئلۀ «ذهن - بدن» در دو مسئلة «هویت معرفت» و «ارتباط ذهن و بدن»
179
209
FA
حسین
مطلبی کربکندی
دانشجو دکتری رشته کلام اسلامی دانشگاه قم.
h.motallebi@gmail.com
مسئلۀ «ذهن – بدن» که در حوزة فلسفی اسلامی و فیلسوفان قدیمی غربی به شکل «نفس – بدن» مطرح شده است، از دیرباز یکی از مسائل محوری در فلسفه، بهویژه در میان فیلسوفان ذهن متأخر بوده است. در این میان، دو مسئلة «هویت معرفت» و «نحوة ارتباط ذهن و بدن» را میتوان از بنیادیترین و محوریترین چالشها دربارة دیدگاههای گوناگون طرحشده دربارة مسئلة ذهن - بدن دانست. این پژوهش بر آن است که دیدگاههای مختلف رایج در مقولة ذهن - بدن را در رویارویی با این دو چالش بنیادین بیازماید. بدین منظور و در گام نخست، یازده دیدگاه را که در حکم دیدگاههای رایج در دو حوزة فلسفی اسلامی و غربی هستند، معرفی کرده، سپس هر یک از این دیدگاهها را با دو چالش اساسی معهود، یعنی «ارائۀ تحلیل مناسب از هویت معرفت» و «توجیه مناسب از نحوة ارتباط ذهن و بدن»، روبهرو ساخته و پاسخ هر دیدگاه را به این مسائل بنیادین آورده و این پاسخها را داوری کرده است. در پایان - و با تحلیل دستاورد این مقایسه - چنین نتیجهگیری میشود که تنها دیدگاه خاص حکمت متعالیه از رویارویی با این دو مسئله سربلند بیرون میآید.
ذهن,بدن,نفس,مغز,ملاصدرا
https://zehn.iict.ac.ir/article_31270.html
https://zehn.iict.ac.ir/article_31270_50f755f05d7a76ce857877aa2d3bdf76.pdf
آیت الله علی اکبر رشاد
ذهن
1735-0743
19
73
2018
04
21
Abstract
1
10
FA
translators
translator
عضو مجله ذهن
zehn@iict.ac.ir
<strong>Semantics of The Protected Plate in Qur’an/ </strong>Alireza Fakhari/ Farzad Dehghani/Ali Sharifi
<strong>Reflection on the Relationship between/ Gadamer’s Philosophical Hermeneutics and Natural Science/ </strong>Alireza Monajemi
<strong>The proof of the outside world in view of Allame Tabatabai'/ </strong>Ali Reza Qaeminia/ Islam Rajabi/Alireza Sanei
<strong>The criterion of the validity of Qur'anic propositions with emphasis on the political propositions of the Quran/ </strong>Mohammad Abedi
<strong>Analysis of the relationship between soul and body in viewpoint of Aristotle and Avicenna with emphasis on the vegetative and animal soul/ </strong>Hosein Zamaniha
<strong>The role of conceptual metaphor for understanding of verses with adaption of metaphor of "life is commerce</strong><strong>"</strong><strong>/ </strong>Amir Bani-Assar
<strong>Aesthetics in Islamic thought with emphasis on truth, criterion and source/ </strong>Mohammad-Reza Jabbaran
<strong>Evaluating the common views on the "mind-body" problem in two issues: "the quiddity of knowledge" and "the relationship between mind and body"/</strong>Hosein MotallebiKarbekandi
The Protected Table,The mother of Book,God's knowledge,Syntagmatics
https://zehn.iict.ac.ir/article_31283.html
https://zehn.iict.ac.ir/article_31283_a6c44d56ba0db9074a31e968baf6bcf6.pdf