آیت الله علی اکبر رشادذهن1735-0743176620160822بررسی و نقد نظریة اشراقی نفس53422971FAمهدی عباس زادهعضو هیئت علمی گروه معرفتشناسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامیJournal Article20160308<em>مقالة حاضر در صدد تبیین نظریة شهابالدین سهروردی (شیخ اشراق) دربارة نفس ناطقة انسانی و بررسی و نقد این نظریه از منظر دیگر متفکران، بهویژه </em><em>صدرالمتألهین و برخی از محققان معاصر </em><em>است. سهروردی ابتدا به تعریف نفس با دو رویکرد مشائی و اشراقی و سپس اثبات وجود نفس و تجرد آن میپردازد. </em><em>او نهایتاً با بهرهگیری از کارکردهای وجودشناختی و معرفتشناختیِ عامل «اشراق»، هویت نفس</em><em>را نور محضِ مجرد معرفی میکند و در اینجا تغییر و گذاری جدی از رویکرد مشائی به رویکرد اشراقی را به نمایش میگذارد. دیدگاههای سهروردی در باب نفس و مسائل پیرامون آن، از جمله نوآوریهای مهم فلسفیِ وی هستند؛ لیکن </em><em>برخی از متفکران، بهویژه صدرالمتألهین و برخی از محققان معاصر نقدهایی را بر نظریة اشراقیِ نفس</em><em> و مجموعة مباحث سهروردی در این عرصه وارد ساخته و دیدگاههای وی را به چالش کشیدهاند. بر مبنای این نقدها، به نظر نگارنده، میتوان ضمن اذعان به کوشش سهروردی در ارائة دستگاه مفهومی جدید، انسجام درونی آرای وی و اهتمام وی به تعیین نقش معنویت در ارتقای نفس، برخی از آرای او در باب نفس را ناکافی ارزیابی کرد.</em>آیت الله علی اکبر رشادذهن1735-0743176620160822طریق عرفانی معرفت بر اساس تعلیقات امام خمینی(س) بر مصباحالانس356022972FAغلامرضا حسین پوردکترای عرفان اسلامیJournal Article20160312<em>امام خمینی<sup>(س)</sup> در تعلیقات خود بر مصباحالانس که عالیترین نظریات او در حوزه عرفان فلسفی است، در پی ساختن طریقی عرفانی برای معرفت نیز هست. </em><em>از منظر ایشان بهترین طریق ادراک و معرفت به حقایق اشیا طریق کشف و شهود است. اساساً مباحث معرفتشناسی در لسان امام(ره)، با تعبیراتی چون حضور و استحضار بیان میشود که حضور اتفاقی در بیان امام(ره)، همان علم انفعالی حکیمان و استحضار، همان علم کسبی و لذا آگاهانه است. امام(ره)، </em><em>علم و ادراک حقیقت را غیر از شهود و حضور نزد حقیقت میداند. درواقع امام رسیدن به کنه وجود را با فکر و علم و ادراک میسر نمیداند، بلکه مشاهده و مکاشفه را راه حل مسئله میداند. از این منظر فکر، حجاب است و علم، حجاب بزرگتر و لذا معرفت، مطلوب است و فکر در ذات حق تعالی، نامطلوب. فکر از منظر امام، سبب کثرت و علم شهودی و معرفت حضوری، سبب وحدت است.</em>آیت الله علی اکبر رشادذهن1735-0743176620160822مبانی معرفتشناختی اخلاق با تأکید بر اندیشههای کلامی سید مرتضی619122973FAوحید پاشاییدانشجوی دکتری شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهبهادی صادقیدانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیثJournal Article20160423<em>توجه به مبانی اخلاق برای دستیابی و شناخت دستورالعملهای معین رفتار انسانی، یکی از ضروریات حوزه نظری اخلاق است. مبانی معرفتشناسی از جمله مبانی مطرح در حوزه فرااخلاق است که به تعیین ملاکهای کلی در شناخت احکام و گزارههای اخلاقی پرداخته، منابع و راههای معرفتی را میکاود و ارزشگذاری میکند. این مقاله در صدد است با تکیه بر اندیشههای کلامی سید مرتضی، مبانی معرفتشناسی اخلاق را شناخته، میزان تأثیر آنها در معرفت اخلاقی را بیان کند. حس و شهود و عقل و وحی با زیرمجموعههایی همچون نظر و تحقیق، علم، حسن و قبح عقلی در حوزه عقل و قرآن، اخبار و روایات، نسخ و اجماع ارکان مبانی معرفتشناسی از دیدگاه سید مرتضی<sup>(ره)</sup> را تشکیل میدهند که به نظر میرسد در نگرش سید مرتضی<sup>(ره)</sup> عقل مهمترین منبع معرفتی در اخلاق به شمار میآید و میتوان پذیرش آن را به مثابه نخستین گام برای شناخت و در نتیجه توانایی بر انجام تکالیف اخلاقی دانست. دیگر منابع معرفتی اخلاق در صورت اثبات منبعیت آنها نیز اعتبارشان را از عقل گرفته، در رتبه بعدی در معرفتشناسی اخلاقی قرار میگیرند.</em>آیت الله علی اکبر رشادذهن1735-0743176620160822کاربست نظریه پیش نمونه و شبکه شعاعی در معناشناسی شناختی تقوا در قرآن9311722974FAمریم نیلی پوردانشجوی دکتری داشگاه قرآن وحدیثعلیرضا قائمی نیادانشیار و عضو هیئت علمی گروه معرفت شناسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشهشعبان نصرتیاستادیار و عضو هیئت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیثJournal Article20160506<em>مقاله حاضر به معناشناسی واژگانی تقوا و برخی مشتقات آن با استفاده از نظریه شبکه شعاعی اختصاص دارد. این نظریه که یکی از نظریات مهم در معناشناسی شناختی است، از نتایج مبحث مقولهبندی محسوب میگردد. با استفاده از نتایج این نظریه میتوان به یکی از ابزارهای مؤثر معناشناسی شناختی برای تحلیل واژگانی معنا، تحلیل چند معنایی و توسیع معنایی در سیاقهای مختلف دست یافت. طبق</em><em>این نظریه، هر واژه دارای یک حالت مرکزی یا پیشنمونه</em><em></em><em>ای است؛ اما واژه میتواند در سیاقهای مختلف تو</em><em></em><em>سعه معنایی پیدا کند که این توسعه معنایی در یک شبکه معنایی صورت میگیرد. از آنجا که واژه تقوا با ورود در فرهنگ دینی و قرآنی دچار تغییر و توسیع معنایی گردیده است، کاربرد این نظریه برای آن میتواند تغییرات معنایی آن را در قرآن تحلیل کرده، با نظر به معنای دقیقتری از واژه به مفهومسازی دقیق آیات مرتبط با آن دست یابد.</em>آیت الله علی اکبر رشادذهن1735-0743176620160822بررسی تحوّل معناشناختی واژه حُبّ در قرآن کریم نسبت به ادبیّات عصر جاهلی11914422975FAعلی صیادانیاستادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان (نویسنده مسئول)مهدی شفائیمدرس دانشگاه فرهنگیان- پردیس علامه امینیمحمد صالح شریف عسکریدانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمیJournal Article20160505<em>بعثت پیامبر اعظم<sup>(ص)</sup> و نزول قرآن کریم، به</em><em></em><em>تدریج باورها، جهانبینی و هنجارهای جامعه جاهلی را تغییر داد و آن را به سمت مفاهیمی والاتر و عمیقتر رهنمون ساخت. این تحوّل و انقلاب عقیدتی- اجتماعی، ناگزیر نظام زبانی را نیز با دگردیسی عمیقی درگیر نمود؛ چراکه «زبان» به مثابه پدیده</em><em></em><em>ای اجتماعی- فرهنگی پیوند چندسویه و متقابلی با بافت اجتماعی و نظام</em><em></em><em>های ارزشی جامعه دارد و هرگونه تغییر در چارچوبهای فکری و عقیدتی جامعه با فهم نشانه</em><em></em><em>های زبانی مرتبط است</em><em>.</em>
<em>یکی از وُجوه شایسته توجه در تغییر نظام ارزشی جامعه صدر اسلام، تغییر بنیادینی است که در مفاهیم «حُبّ» (= عشق) و مشتقّات آن رخ داد؛ به</em><em></em><em>طوریکه در قرآن کریم، دایره معنایی این واژه با مفهوم مستفاد از آن در دوره جاهلی، تغییر اساسی یافت. محور همنشینی واژه «حُبّ» در هنجارهای ادبی- اجتماعی جامعه جاهلی به محبوبه</em><em></em><em>های شاعران و اَبطال و آثار مسکن و کاشانه و دیار آنها محدود میشد و مفاهیم والا و چالش</em><em></em><em>برانگیز اعتقادی، مورد توجه و عنایت نبود؛ امّا در رهیافتهای معناشناختی قرآن کریم، حوزه معنایی «حُبّ» رنگ اعتقادی- اسلامی به خود گرفت و نظام دلالی آن، از حُبّ و عشق زمینی به حُبّ الهی و محبّت چندسویه متعالی خدا- انسان تغییر جهت داد؛ به</em><em></em><em>طوریکه قرن</em><em></em><em>هاست محورها و حدود حُبّ الهی محلّ بحث اندیشمندان و چه بسا تکوین نحله</em><em></em><em>های خاصّ عقیدتی نیز بوده است. مقاله حاضر با عطف توجه به این موضوع مهم، تلاشی است جهت بررسی تحوّل معناشناختی واژه حُبّ و مشتقّات آن در قرآن کریم.</em>
<strong> </strong>آیت الله علی اکبر رشادذهن1735-0743176620160822بررسی دیدگاه دوگانه انگاری ویژگی ها با تأکید بر شبه پدیدارانگاری واستدلال تصورپذیری زامبی14517222978FAمحمد مهدی پوردانشجوی دکتری فلسفه دین دانشگاه تهرانعبدالرسول کشفیدانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه تهرانJournal Article20160412<em>«طبیعتگرایی» دیدگاهی است که جهان را صرفاً پدیدآمده از جواهر مادی میداند. یکی از مهم</em><em></em><em>ترین شاخههای این دیدگاه در حوزه ذهن و بدن، دیدگاه «دوگانهانگاری ویژگیها» است. بر مبنای این دیدگاه، جواهر مادی علاوه بر ویژگیهای فیزیکی، در شرایط معینی میتواند واجد ویژگیهای ذهنی (غیرفیزیکی) نیز باشند. همبستگی بین این دو دسته ویژگی، به واسطه آموزه «وقوع تبعی منطقی جهانی» قابل تبیین است. در این نوشتار ضمن بیان دیدگاه دوگانهانگاری ویژگیها میکوشیم چالشهای پیش روی آن را مطرح کنیم. به این منظور استدلالهای «تصورپذیری زامبی» و «طیف معکوس» که علیه دیدگاه مورد بحثاند، بیان میشوند و نشان داده میشود که اگرچه این استدلالها نمیتوانند چالشی برای رویکرد «یگانهانگاری راسلیِ» دیدگاهِ دوگانهانگاری ویژگیها به شمار آیند، همچنان میتوان نشان داد که دوگانهانگاری ویژگیها در هر دو شکل راسلی و غیرراسلی آن، به «شبهپدیدارانگاری» میانجامد که از یک سو دیدگاهی خلاف شهود است و از سوی دیگر میتوان شاهدی بر نادرستی آن ارائه داد.</em>