کاربست نظریه پیش نمونه و شبکه شعاعی در معناشناسی شناختی تقوا در قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری داشگاه قرآن وحدیث

2 دانشیار و عضو هیئت علمی گروه معرفت شناسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه

3 استادیار و عضو هیئت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث

چکیده

مقاله حاضر به معناشناسی واژگانی تقوا و برخی مشتقات آن با استفاده از نظریه شبکه شعاعی اختصاص دارد. این نظریه که یکی از نظریات مهم در معناشناسی شناختی است، از نتایج مبحث مقوله‏بندی محسوب می‏گردد. با استفاده از نتایج این نظریه می‏توان به یکی از ابزارهای مؤثر معناشناسی شناختی برای تحلیل واژگانی معنا، تحلیل چند معنایی و توسیع معنایی در سیاق‏های مختلف دست یافت. طبقاین نظریه، هر واژه دارای یک حالت مرکزی یا پیش‏نمونه‎ای است؛ اما واژه می‏تواند در سیاق‏های مختلف تو‎‎‎‎سعه معنایی پیدا کند که این توسعه معنایی در یک شبکه معنایی صورت می‏گیرد. از آنجا که واژه تقوا با ورود در فرهنگ دینی و قرآنی دچار تغییر و توسیع معنایی گردیده است، کاربرد این نظریه برای آن می‏تواند تغییرات معنایی آن را در قرآن تحلیل کرده، با نظر به معنای دقیق‏تری از واژه به مفهوم‏سازی دقیق آیات مرتبط با آن دست یابد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابن عاشور، محمدبن طاهر، التحریر و التنویر، بی­نا، بی­تا.
  2. ابن طاووس، على بن موسى، المجتنى من الدعاء المجتبى، 1جلد، دار الذخائر، قم: 1411.
  3. ابن مشهدى، محمد بن جعفر، المزار الکبیر (لابن المشهدی)، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ،چاپ: اول، 1419 ق..
  4. افراشی، آزیتا، مقدمه ای بر رده شناسی شناختی،  پازند،  شماره 12، 1387
  5. اردبیلی، لیلا، روشن، بلقیس،مقدمه ای بر معنا شناسی شناختی، چاپ اول ،تهران، نشر علم،1392
  6. ایزوتسو، توشیهیکو، ترجمه احمد آرام، خدا و انسان در قرآن،تهران، شرکت سهامی انتشار،1361
  7. آلوسی ، سید محمود،روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم ،بیروت ، دارکتب العلمیة، 1415ق
  8. ابن منظور،محمدبن مکرم،لسان العرب، بیروت، دار صادر، 1414ق
  9. ابن سیده، علی بن اسماعیل، المحکم و المحیط الاعظم، بیروت، دارالکب العلمیة، 1421
  10. ازهری، محمد بن احمد، تهذیب الغة، بیروت، داراحیاءاتراث العربی،1421ق
  11. ترجانی زاده، معلقات سبع، دانشکده ادبیات تبریز،1348ش
  12. حقی برسوی، اسماعیل، روح البیان، دارالفکر، بیروت، بی تا
  13. راسخ مهند، محمد، زبانشناسی شناختی، زبان شناسی،شماره دوم،1384  
  14. الراغب الاصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالعلم الشامیة، 1412ق
  15. زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دارالکتاب العربی، 1407ق
  16. زهیر بن ابی سلمی،دیوان ، قاهره،1994م
  17. جمالی، مصطفی، مغنی الفقیه صرف کاربردی، دارالفکر، چاپ سوم، 1392
  18. ، تحقیق: احمد محمد الخراط، دمشق دارالقلم، 1406ه/1981م  السمین الحلبی، احمدبن یوسف، الدرالمصون
  19. صامت جوکندان، سید سجاد و افراشی، آزیتا، چند معنایی نظام مند با رویکردی شناختی  تحلیل چند معنایی فعل حسی «شنیدن» در زبان فارسی، ادب پژوهی، شماره سی ام ، زمستان 1393
  20. طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن،قم: دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،1417ق
  21. طبرسی،فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران:انتشارات ناصرخسرو،1372ش
  22. طریحی، فخرالدین محمد، مجمع البحرین، تهران،ناشر مرتضوی، 1375ش
  23. فراهیدی، خلیل بن احمد فراهیدی، العین، قم، نشر هجرت، 1409ق
  24. فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، اقاموس امحیط، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1415
  25. فیض کاشانی، ملا محسن، تفسیر الصافی،تهران، انتشارات صدر،1415ق
  26. قائمی نیا، علیرضا، معناشناسی شناختی قرآن، تهران:پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1390ش
  27. قائمی نیا، علیرضا،شبکه های شعاعی معنا شناسی قرآن، ذهن، شماره 38، 1388
  28. کفعمى، ابراهیم بن على عاملى، البلد الأمین و الدرع الحصین، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ: اول، 1418 ق
  29. گنابادی، سلطان محمد، مؤسسة العلمی للمطبوعات، بیروت، 1408ق
  30. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ: دوم، 1403 ق.
  31. مستفید، حمید رضا، جزء26 تا 30 با ترجمه و توضیحات ادبی و لغوی، تهران، مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران1390
  32. نصرتی شعبان و رکعی محمد، نمابرداری شناختی در مفهوم سازی قرآنی، مجله ذهن، شماره 54، 1393.
    1. Evans, Vyvan&green, Melanie, cognitive linguistics; an introduction, New Jersey, Lawrence Erlbaum Associates, Publishers, 2006.
    2. Dagmar Divijak, Structuring the lexion a cluster model for near synonymy, Liberary of Congress Cataloging-in-Publication data, 2010.
    3. George Lakoff and Mark Johnsen (2003) Metaphors we live by. London: The university of Chicago press.
    4. Johnson, Mark, Body in Mind: the bodily basis of meaning, imagination, and reason. Chcago, university of Chicago press, 1987.
    5. Lakoff, George”women, fier, and dangreous things, The University of ChicagoPress, Ltd., London, 1987 by The University of Chicago.
    6. Linda Coleman and Paul kay, Prototype Semantics: The English Word Lie, Published by Linguistic Society of America, 2011.
    7. Michaela zitzen, on the efficiency of prototype theoretical semantics, Heinrich-Hein-Universitat Dusseldorf.
    8. Rosch, Eleanor,”Principles of caregorization, 1978.
    9. Tyler Andrea Evans Vyvan, The Semantucs Of English Prepositions, Cambridg University Press, 2003.
    10. Taylor, john, cognitive grammar, New York, Oxford University Press, 2002.
    11. Vanhove, M. (2008), Towards a typology of semantic associations, Berlin: Mouton de Gruyter.
    12. Wittgenstein, L.1978 .Philosophical Investigations. (Translated by G.E.m), Oxford: Oxford University Press.

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار