بررسی تکنولوژی «سیستم­ های هوشمند» مبتنی بر فلسفه پساپدیدارشناسی دون آیدی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه علم و فناوری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

 
فهم بایسته سیستم­های هوشمند و یا به عبارتی سیستم­های مبتنی بر تکنولوژی «هوش مصنوعی» نیازمند یک دستگاه و چارچوب فلسفی مناسب است. به باور نویسندگان این مقاله پساپدیدارشناسی دون آیدی این چارچوب را فراهم می‌کند. ما در این مقاله برآنیم به این پرسش پاسخ دهیم که چرا دون آیدی برای تحلیل سیستم‌های هوشمند مناسب است و چارچوب تحلیلی وی چه امکاناتی خاصی را برای تحلیل این نوع سیستم ها فراروی ما می­نهد. در ادامه نشان دادیم تحلیل تکنولوژی در دو سطح خُرد و کلان ما را نه تنها از مواجهه خوش­بینانه یا بدبینانه صرف و پیشین بر حذر می‌دارد، بلکه مطالعات پسین بخش مهمی از این تحلیل خواهد بود؛ در حالی که آموزۀ دترمینیسم تکنولوژیک را نیز بر نمی­تابد و علاوه بر این ویژگی­های خاص سیستم­های هوشمند همچون «خودکاربودن»، «استقلال نسبی از طراح»، «یادگیری از محیط»، «تکمیل نظام قوانین پایه»، «درجه­ای از تعین­ناپذیری و پیش­بینی­ناپذیری»، «امکان تلفیق‌شدن و یکپارچه‌شدن این سیستم­ها با دیگر سیستم­های هوشمند انسانی یا غیر انسانی» در تعیّن نحوه «نسبت» آنها در سه‌گانه انسان- ابزار- جهان می­بایست مورد ملاحظه قرار گیرد. در پایان نشان داده شد که چگونه تحلیل در سطح خُرد در چهار محور (تجسد، هرمونتیکی، غیریت و زمینه) تکنولوژی‌های هوشمند را طبقه‌بندی کرده، راه­هایی برای مواجهه با آنها پیش رویمان می­گشاید.

کلیدواژه‌ها


  1. رشیدیان، عبدالکریم؛ هوسرل در متن آثارش؛ تهران: نی، 1384.
  2. داگلاس، آلن؛ «پدیدارشناسی دین»، ترجمه ‌بهاءالدین خرمشاهی؛ فرهنگ؛ ش11، ۱۳۷1، ص33-68.
  3. کاجی حسین؛ فلسفه تکنولوژی دون آیدی؛ تهران: انتشارات هرمس، 1392.
  4. غضنفری مهدی و محمود رضایی؛ مقدمه­ای بر نظریه مجموعه­های فازی؛ تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت، 1385.
  5. لاودن، کنت سی و پریس لاودن؛ نظام­های اطلاعات مدیریت: سازمان و فن­آوری؛ ترجمه عبدالرضا رضایی‏نژاد؛ تهران: انتشارات رسا، 1377.
  6. هایدگر و دیگران؛ فلسفه تکنولوژی؛ ترجمه شاپور اعتماد؛ چ4، تهران: انتشارات نشر مرکز، 1389.
    1. Achterhuis, H.; American Philosophy of Technology: the Empirical Turn, Bloomington: Bloomington: Indian University Press, 2001.
    2. Gadamer, H. G.; The Enigma of Health; Stanford: Stanford University Press, 1996.
    3. Ihde, Don; Technology and the lifeworld: from garden to earth (Nachdr.); Bloomington, Ind.: Indiana University Press, 1996.

10. -----; “What Globalization Do We Want”, in Globalization, Technology, and Philosophy, ed. David Tabachnick and Toivo Koivukoski; Albany: State University of New York Press, 2004.

11. -----; Listening and voice: phenomenologies of sound (2nd ed); Albany: State University of New York Press, 2007.

12. Kaplan, D. M.; “Readings” in the Philosophy of Technology; Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield, 2004.

13. Mcleod, R.; Management Information System; New Jersey: Prentice-Hall, 1998.

14. Negnevitsky, Michael; Artificial intelligence: A guide to intelligent systems (2-ed); Harlow: Addison-Wesley, 2005.

15. Obrien, J. A.; Management Information Systems: A Managerial and User perspective; New Delhi: Galgotia Publication Pvt. Ltd, 1992.

16. Russel, S.J & Norving, P.; Artificial Intelligence; Upper Saddle River, New Jersey: Prentice-Hall, 1999.

17. Searle, John R.; Dennett, Daniel Clement & Chalmers; David John, The mystery of consciousness (1st ed); New York: New York Review of Books, 1997.

18. Turban, E. et al; Information Technology for Management; Hoboken, NJ:  John Wiley and Sons, 1996.

19. Turning, A.; “Computing machinery and intelligence”; Mind, LIX(236), 433-460, 1950. https://doi.org/10.1093/mind/LIX.236.433

20. Verbeek, Peter-Paul; Moralizing technology: understanding and designing the morality of things. Chicago; London: The University of Chicago Press, 2011.

21. Verbeek, Peter-Paul; “Don Ihde: The Technological Lifeworld”; in Achterhuis, Hans, American Philosophy of Technology: The Empirical Turn; Trans. Robert P. Crease; Bloomington: Indiana University Press, 2001, pp.119-146.