تبیین و تحلیل ماهیت ادراک حسی در نگاه صدرالمتألهین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 رئیس دانشگاه قم

2 مدرس فلسفه و کلام دانشگاه قم

چکیده

 
عسکر دیرباز*
حسام الدین مؤمنی شهرکی**
چکیده
تصورات حسی بخشی از ادراکات تصوری جزئی هستند که در سایه برقراری ارتباط مستقیم حواس ظاهری با محسوسات خارجی به دست می­آیند و شناخت ماهیت آنها در فهم مباحث گوناگون معرفت­شناسی کارگشاست. نگارندگان با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال تبیین و تحلیل ماهیت ادراک حسی در نگاه صدرالمتألهین از رهگذر بررسی چیستی ادراک حسی، تبیین نظرات ادراک حسی، بررسی رابطه احساس و ادراک حسی، ترسیم فرایند شکل­گیری ادراک حسی و سنخ­شناسی علم نفس به احساس و ادراک حسی از منظر ایشان هستند. ملاصدرا میان احساس و ادراک حسی تمایز ایجاد نموده، صورت حسی را در تمام مراحل احساس و ادراک حسی مجرد می‏داند. به باور وی علم نفس به وجود معرفت حسی از سنخ علم حضوری است؛ اما علم به صورت ذهنی ادراک حسی از سنخ علوم حصولی است.



*دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه قم.                                    askar.dirbaz@qom.ac.ir


**دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه قم (نویسنده مسئول).
         hesamaldin.momeni@gmail.com
 

کلیدواژه‌ها


  1. ابن ­سینا؛ الإشارات و التنبیهات؛ مع الشرح نصیرالدین الطوسی؛ قم: نشر البلاغة، 1375.
  2. ـــــ؛ الشفاء (الطبیعیات)؛ تحقیق سعید زاید؛ قم: مکتبۀ آیۀالله المرعشی، 1404ق.
  3. ـــــ؛ الشفاء (الهیات)؛ تصحیح سعید زاید؛ قم: مکتبۀ آیۀالله المرعشی، 1404ق.
  4. ـــــ؛ المبدأ و المعاد؛ عبدالله نورانی؛ تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی، 1363.
  5. اتکینسون، ریتا ال. و دیگران؛ زمینۀ روان­شناسی هیلگارد؛ ترجمه محمدنقی براهنی و...؛ تهران: رشد، 1385.
  6. ایروانی، محمود و محمدکریم خداپناهی؛ روانشناسی احساس و ادراک؛ تهران: سمت، 1384.
  7. جوادی آملی، عبدالله؛ رحیق مختوم؛ قم: اسراء، 1382
  8. حسن‌زاده آملی، حسن؛ عیون مسائل نفس و شرح آن؛ محمدحسین نائیجی؛ قم: قائم آل محمد†، 1388.
  9. حسین­زاده، محمد؛ منابع معرفت؛ قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی€، 1394.

10. ـــــ؛ المباحث المشرقیة فی علم الالهیات و الطبیعیات؛ قم: انتشارات بیدار، 1411ق.

11. زنوزی، ملاعبدالله؛ المعات الالهیه؛ تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1361.

12. سبزواری، ملاهادی؛ شرح المنظومة؛ تصحیح و تعلیق حسن حسن‌زاده آملی و تحقیق و تقدیم مسعود طالبی؛ تهران: نشر ناب، 1369-1379.

13. سولسو، رابرت؛ روان­شناسی شناختی؛ فرهاد ماهر؛ تهران: رشد، 1381.

14. سهروردى، شهاب‌الدین؛ مجموعه مصنفات؛ تصحیح و مقدمه هانرى کربن، سیدحسین نصر و نجفقلى حبیبى؛ تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى، 1375.

15. طوسی، نصیرالدین؛ اساس الاقتباس؛ تصحیح مدرس رضوی؛ تهران: دانشگاه تهران، 1361.

16. عبودیت، عبدالرسول؛ درآمدی بر نظام حکمت صدرایی؛ تهران و قم: سمت و مؤسسه امام خمینی€، 1392.

17. مصباح یزدی، محمدتقی؛ شرح جلد اول الاسفار الاربعة؛ جزء سوم؛ نگارش مهدی عبداللهی؛ قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی€، 1395.

18. ـــــ؛ شرح جلد هشتم الاسفار الاربعة؛ نگارش محمد سعیدی مهر؛ قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی€، 1393.

19. ملاصدرا؛ الاسفار الاربعة؛ بیروت: داراحیاء التراث العربی، 1410ق.

20. ـــــ؛ التصور و التصدیق (ضمن الجوهر النضید)؛ قم: انتشارات بیدار، 1371

21. ـــــ؛ تفسیر القرآن الکریم؛ تصحیح محمد خواجوی؛ قم: بیدار، 1366الف.

22. ـــــ؛ رسالة فی اتحاد العاقل و المعقول؛ تصحیح بیوک علیزاده؛ تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1387.

23. ـــــ؛ سه رسائل فلسفی؛ تعلیق و تصحیح و مقدمه سیدجلال­الدین آشتیانی؛ قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1363الف.

24. ـــــ؛ شرح اصول کافی؛ تصحیح محمد خواجوی؛ تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1366ب.

25. ـــــ؛ شرح و تعلیقۀ صدرالمتألهین بر الهیات شفا؛ تصحیح، تحقیق و مقدمه نجفقلی حبیبی؛ تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1382.

26. ـــــ؛ الشواهد الربوبیّة فی المناهج السلوکیة؛ مقدّمه و تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانى؛ مشهد: المرکز الجامعی للنشر، 1360.

27. ـــــ؛ المبدأ و المعاد؛ قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه (بوستان کتاب)، 1380.

28. ـــــ؛ مجموعة الرسائل التسعة؛ تهران: [بی­نا]، 1302ق.

29. ـــــ؛ مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین؛ حامد ناجی اصفهانی؛ تهران: حکمت، 1375.

30. ـــــ؛ مفاتیح الغیب؛ تصحیح محمد خواجوی؛ تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1363ب.

31. مؤمنی، ناصر؛ «واکاوی دیدگاه­های صدرایی پیرامون فرایند ادراک حسی»؛ دوفصلنامه علمی- پژوهشی متافیزیک، بهار و تابستان 1391.