وابستگی نظریه های چندجهانی به افق مفهومی نظریه پردازان

نویسندگان

1 استادیار گروه فیزیک دانشگاه پیام نور

2 دانشیار دانشگاه صنعتی امیرکبیر

چکیده

نظریه­های چندجهانی در فیزیک معاصر بحث‌برانگیز بوده­اند. براساس این نظریه­ها­ گروه بزرگی از جهان‌های دیگر وجود دارد که با آنها تماسی نداریم و هرگز نیز نخواهیم داشت. بحث تعدد جهان­ها که ماهیتی فلسفی دارد، تنها مختص فیزیک معاصر نبوده، بلکه ایده­ای تاریخی است. گفته می­شود، نظریه­ چندجهانی معاصر، علمی است و لذا با نظریه­های پیش از خود متفاوت است. ما با بررسی تاریخی این نظریه­ها نشان می­دهیم که در هر زمان عناصری پایه، منبعث از اصول فیزیکی پذیرفته­شده در آن افق تاریخی وجود داشته­اند که اندیشه­ تکثر جهان را شکل داده­اند؛ لذا نظریات چندجهانی معاصر و پیش از آن از این منظر به هم شباهت دارند و نوع تکثر جهان­ها در طول تاریخ به افق مفهومی نظریه­پردازان وابسته است. هدف از این بررسی آن است که به نظریه­ چندجهانی جدید در بستر تاریخی­اش بنگریم و وجوه معرفتی چندجهانی و بستگی نظریه­های آن، به افق مفهومی و منظرِ ناظر را نشان دهیم.

کلیدواژه‌ها


  1. ایلخانی، محمد؛ تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس؛ تهران: سمت، ۱۳۹۰.
  2. پاپکین، ریچارد و آوروم استرول؛ کلیات فلسفه؛ ترجمه جلال­ الدین مجتبوی؛ تهران: انتشارات حکمت، ۱۳۸۸.
  3. سبحانی، علی­رضا؛ بررسی مبانی علمی و فلسفی ایده چندجهانی؛ رساله­ دکتری، فلسفه علم صنعتی شریف، ۱۳۹۳.
  4. سبحانی، علی­رضا؛ «تک­جهانی یا چندجهانی از نظر برخی اندیشمندان مسلمان متقدم»؛ فلسفه علم، بهار و تابستان، سال اول، ۱۳۹۳ (ب).  
  5. کاسیرر، ارنست؛ فرد و کیهان در فلسفه رنسانس؛ ترجمه یدالله موقن؛ تهران: نشر ماهی، ۱۳۸۸.
  6. کامبریج، ارنست؛ تاریخِ هنر؛ ترجمه علی راین؛ تهران: نشر نی، ۱۳۸۵.
  7. کویره، الکساندر؛ گذر از جهانِ بسته به کیهانِ بی کران؛ ترجمه­ علی­رضا شمالی؛ تهران: نگاه معاصر، ۱۳۸۷.
  8. مطهری، مرتضی؛ مجموعه آثار؛ ج6، چ چهاردهم، تهران:‌ انتشارات صدرا، ۱۳۸۹.
  9. معصومی، سعید؛ نقد و بررسی صورت­بندی‏های مختلف نظریه چندجهانی؛ رساله­ دکتری، فلسفه علم، صنعتی شریف، ۱۳۹۳.
  10. مقربی، نواب؛ «رهیافت جامعه­شناسانه به علم»؛ فلسفه و کلام: فلسفه علم ، ش۲، پاییز و زمستان ۱۳۹۰.
  11. منصوری، علیرضا؛ مبانی فلسفی اندازه­گیری در مکانیک کوانتم؛ رساله دکتری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۹۱.
  12. نصر، حسین؛ نظر متفکران اسلامی درباره طبیعت؛ تهران:‌ خوارزمی، ۱۳۷۷.
    1. Boltzmann, L.; on certain questions in the theory of gases, Nature, V.51: 413–415; in WA III, paper 112, 1895.
    2. Carter, B.; InConfirmation of Cosmological Models with Observations; ed. M.S. Longair; Dordrecht: Reidel, 1974.
    3. Crowe, M.J.; the Extraterrestrial Life Debate 1750-1900: The Idea of a Plurality of Worlds from Kant to Lowell; Cambridge: Cambridge University Press, 1999 in: http://www3.nd.edu/~mcrowe1.
    4. De Witt, B. S. M.; Quantum mechanics and Reality; Physics Today, 23(9), 1970, PP.30–35, See also: http://plato.stanford.edu/entries/qm-manyworlds)
    5. Everett, H.; “Relative State’ Formulation of Quantum Mechanics”; Reviews of Modern Physics, V. 29: 454–462, 1957. Reprinted in Wheeler and Zurek, 1983, pp.315–323.
    6. Kragh, H.; Higher Speculations; Oxford Uni. Press, 2011.
    7. Linde, A.; Nonsingular regenerating inflationary universe; reprint of July 1982 (http://www.stanford.edu/%7Ealinde/1982.pdf(.
    8. Linde, A. D.; Chaotic Inflation; Phys. Lett. , 1983, B 129, 177.
    9. Linde, A.; Eternally Existing Self Reproducing Chaotic Inflationary; Physics Letter B, 175, 395-401, 1986. (http://web.stanford.edu/~alinde/)
    10. Misner, W. M., Thorne, K. S., Wheeler, J. A.; Gravitation, Freeman & Company, San Francisco, 1970.
    11. Mukhanov, V.F.; Cosmology and the many worlds interpretation of quantum mechanics, Universe or Multiverse; Cambridge, university press, 2007.
    12. Nozick, R.; Philosophical Explanations; Cambridge, MA: Belknap Press, 1981 (See also http://www.iep.utm.edu/nozick/)
    13. Newcomb, S.; Side-Lights on Astronomy and Kindred Fields of Popular Science; Harper, New York, 1906.
    14. Seifert, M., “Calabi-Yau Compactification,”, 2004. http://hamilton.uchicago.edu/~sethi/Teaching/P484-W2004/calabi-yau.pdf
    15. Smolin. L.; the trouble with Physics: The Rise of String Theory, the fall of a Science, and What Comes Next, Houghton Mifflia Company, Boston, New York, 2006.
    16. Tipler, F.; the Physics of Christianity; New York: Doubleday, 2007 (See also http://plato.stanford.edu/entries/cosmology-theology/)
    17. Tegmark, M.; The Multiverse Hierarchy,Universe or multiverse?; ed, Carr.B, Cambridge, Cambridge university press, 2007.
    18. Woit, Peter; Not Even Wrong: The Failure of String Theory and the Search for Unity in Physical Law. Basic Books, 2006. ISBN 0-465-09275-6.
    19. Zwiebach, B.; A First Course in String Theory; Second Edition, Cambridge: Cambridge University Press, 2009.