استادیار گروه فلسفه علوم انسانی اسلامی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
چکیده
با اینکه «مبناگروی» رایجترین نظریه در توجیه معرفت است، انتقادهای ناظر به آن سبب شد معرفت‌شناسان معاصر آن را کنار گذاشته، دیدگاههای جدیدی ابداع کردند که مهمترین آنها انسجام‌گروی است. در این میان بیشتر انسجام‌گرایان طرف‌دار «انسجام‌گروی تبیینی» هستند.
تبیین، پاسخ به پرسش از علت یک پدیده است. فیلسوفان علم و معرفت‌شناسان هیچ اتفاق نظری در حقیقت تبیین ندارند؛ برخی الگوی قیاسی را مطرح کرده‌اند؛ برخی دیگر تحلیلی معرفتی از آن به دست می‌دهند و برخی ادعای بداهت مفهومی تبیین را پیش کشیده‌اند.
به باور پیروان انسجام‌گروی تبیینی، باور به گزاره p هنگامی موجه است که با مجموعه‌ای از باورهای فرد که نسبت به سایر مجموعه باورهای او بیشترین حد از انسجام تبیینی را دارد، هماهنگی داشته باشد و باور به p برخی از باورهای آن مجموعه را بهتر از نقیضش تبیین کند یا اینکه آن باورها، باور به p را بهتر از نقیضش تبیین کند.
انسجام‌گروی تبیینی اشکالات متعددی دارد؛ از جمله لزوم انسجام تبیینی بیشتر در مجموعه مشتمل بر حقایق کمتر، وجود تبیینهای بهتر، اما بی‌اعتبار و لزوم انسجام تبیینی مساوی در مجموعه‌های ناسازگار. تلاش‌های طرفداران این نگرش در پاسخ به اشکالات ناکام بوده است.
Achinstein, Peter; The Nature of Explanation; New York: Oxford University Press, 1983.
Bonjour, Laurence; The Structure of Empirical Knowledge; London: Harvard University Press, 1985.
Bromberger, Sylvain; “An Approach to Explanation”; On What We Know We Don't Know Explanation, Theory, Linguistics, and How Questions Shape Them, Sylvain Bromberger, Chicago: The University of Chicago Press, 1992a.
_____; “Why-Questions”; On What We Know We Don't Know Explanation, Theory, Linguistics, and How Questions Shape Them, Sylvain Bromberger, Chicago: The University of Chicago Press , 1992b.
Eberle, Rolf & Others; “Hempel and Oppenheim on Explanation”; Philosophy of Science, Vol.28, No.4, Oct., 1961, pp.418-428.
Kitcher, Philip; “Explanation”; Routledge Encyclopedia of Philosophy, Edward Craig (ed.); London: Routledge, Vol.3, 1998, p.520-525.
Lehrer, Keith; The Theory of Knowledg; Colorado; Westview Press Inc, 1990.
Moser, Paul K. and others; The Theory of Knowledge: A Thematic Introduction; New York: Oxford University Press, 1998.
Pitt, Joseph C.; “Introduction: Through The Looking Glass”; The Philosophy Of Wilfrid Sellars: Queries And Extensions, Joseph C. Pitt (ed.); Dordrecht: Reidel Publishing Company, 1978, pp.11-17.
_____; Theories of Explanation; New York: Oxford University Press ,1988.
Popper, Karl; Objective Knowledge: An Evolutionary Approach; New York: Oxford University Press Inc, 1979.
_____; The Logic of Scientific Discovery; New York: Routledge ,2002.
_____; The Poverty of Historicism; Boston: The Beacon Press, 1957.
_____; “Is there an "I" in epistemology; Dialectica, Vol.66, Issue 4, 2012b, pp.517–541.
Quine, W. V. & J. S. Ullian; The Web of Belief; New York: McGraw-Hill, Inc., 2nd ed., 1978.
Quine, Willard Van Orman; Word and Object, Cambridge (Ma.): The MIT Press, 1960.
_____;, The Ways of Paradox and Other Essays, New York, Random House, Inc, 1966.
Russell, Bertrand; The Problems of Philosophy; Los Angeles: Indo-European Publishing, 2010.
Salmon, Wesley C.; Four Decades of Scientific Explanation; Pittesburg, Pittesburg University Press, 2006.
_____; “Explanation”; A Companion to Epistemology, Jonathan Dancy and Others (eds.); 2nd ed., Oxford, Wiley-Blackwell Publishers, 2010, pp.361-364.
Chisholm, Roderick M.; Perceiving: A Philosophical Study; Ithaca: Cornell University Press, 1968.
Clayton, Philip; Explanation from Physics to Theology: An Essay in Rationality and Religion; New Haven & London: Yale University Press, 1989.
Dancy, Jonathan, and others (eds.), A Companion to Epistemology, 2nd ed., Oxford: Wiley-Blackwell Publishers, 2010.
Goldman, Alan H.; “Empirical Knowledge”; Berkeley: University of California Press, 1991.
Harman, Gilbert, Change in View: Principles of Reasoning; Cambridge: MIT Press, 1986.
_____; Thought; Princeton; Princeton University Press, 1973.
_____; 2002, Reasoning, Meaning and Mind, Oxford: Clarendon Press.
Hempel, Carl G. & Paul Oppenheim; “Studies in the Logic of Explanation”; Philosophy of Science, Vol.15, No.2, Apr., 1948, pp.135-175.
Hempel, Carl G.; Aspects of Scientific Explanation and other Essays in the Philosophy of Science; New York: The Free Press, 1965.
Hesse, Mary; “Simplicity”; The Encyclopedia of Philosophy, Paul Edwards (ed.); New York: Macmillan Publishin Co., Vol.7, 1967, pp.445-448.
_____; Knowledge; Oxford: Clarendon Press, 1974.
_____; “Justification, Explanation, and Induction”; Induction, Acceptance and Rational Belief, Marshall Swain (ed.); Dordrecht: D. Reidel Publishing Company, 1970, pp.100-133.
Lucas, John R. The Freedom of the Will; Oxford: Oxford University Press, 2001.
Lycan, William G.; “Explanation and Epistemology”; The Oxford Handbook of Epistemology, Paul K. Moser (ed.); Oxford: Oxford University Press, 2002, pp.408-433.
Moser, Paul; “Justification, Explanation, and Induction”; Induction, Acceptance and Rational Belief, Marshall Swain (ed.); Dordrecht: D. Reidel Publishing Company, 1970, pp.100-133.
Poston, Ted; “Introduction: Epistemic Coherentism”; The Southern Journal of Philosophy, Vol.50, Issue 1, 2012a, pp.1-4.
_____; “Some Reflections on Language Games”; Science, Perception, and Reality, Atascadero: Ridgeview Publishing Company, 1991b, pp.321-358.
Sober, Elliott; “Simplicity”; A Companion to Epistemology, Jonathan Dancy and Others (eds.); 2nd ed., Oxford: Wiley-Blackwell Publishers, 2010, pp.738-739.
)