تحلیل میدان معنایی همنشینی «تقوا» و «ایمان» در ساختار معنایی قرآن با تأکید بر روش ایزوتسو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی

2 دانشگاه قرآن و حدیث

3 دارالحدیث

چکیده

                                                                          
با مراجعه به قرآن کریم این نکته کشف می­شود که تقوا از جمله اموری است که در زندگی انسان ریشه دوانده است؛ لذا در جهان‏بینی قرآن کریم تقوا از جایگاه ویژه‏ای برخوردار است. تقوا از اموری است که با بسیاری از مؤلفه‎های دینی ارتباط دارد. از جمله مواردی که در قرآن کریم ارتباطی عمیق با تقوا دارد، ایمان است؛ لذا هم‏آیی تقوا و ایمان و بررسی ارتباط آن دو با هم که چه میدان معنایی را ترتیب می­دهند، ضروری می­باشد؛ چراکه فهم میدان معنایی تشکیل شده در فهم صحیح از این دو مؤلفه تأثیرگذار است. در این نگاشته بر­آن‎ایم با روش معناشناسی ایزوتسو که یکی از روش‎های موجود در معناشناسی می­باشد، میدان معنایی از همنشینی تقوا و ایمان را کشف و این ارتباط عمیق را اثبات کنیم. در این پژوهه به این نکته دست می­یابیم که ایمان در نسبت همنشینی با تقوا سه ساحت زمینه، مکمل و نتیجه‎ای دارد؛ یعنی انسان متقی در تمام مراحل سیر خود از ایمان بهره جسته و از آنجایی که ارتباطی دو سویه بین تقوا و ایمان قرار دارد، با ازدیاد ایمان، تقوا نیز افزایش می­یابد. می‎توان بیان داشت مرتبه تقوا فوق مرتبه ایمان می­باشد. تقوا فضیلتی است ورای ایمان و هر مؤمنی متقی نیست؛ لکن هر شخص متقی باایمان است.

کلیدواژه‌ها


  1. * قرآن کریم.

    1. ابن‎منظور، محمد بن مکرم؛ لسان العرب؛ قم: نشر ادب الحوزه، 1405ق.
    2. ابن‏فارس، حمد بن فارس؛ معجم مقایس اللغة؛ قم: مکتب الاعلام الاسلامیة، 1404ق.
    3. ابن‏سیده، علی بن اسماعیل؛ المحکم و المحیط الاعظم؛ بیروت: دار الکتب العلیمه، 1421ق.
    4. اختیار، منصور؛ معناشناسی؛ تهران: دانشگاه تهران، 1348.
    5. ازهری، محمد بن احمد؛ تهذیب اللغه؛ قاهرة: الدار المصریة، [بی‌تا].
    6. اصفهانی، راغب؛ مفردات الفاظ ‌القرآن فی غریب ‌القرآن؛ تهران: مکتبة المرتضویة، 1362.
    7. ایزوتسو، توشیهیکو؛ مفاهیم اخلاقی- دینی در قرآن؛ ترجمه فریدون بدره‏ای؛ چ1، تهران: فرزان، 1378.
    8. ـــــ؛ خدا و انسان در قرآن؛ ترجمه احمد آرام؛ چ1، تهران: مؤسسه فرهنگی و زبانشناختی، 1361.
    9. ـــــ؛ مفهوم ایمان در کلام اسلامی، ترجمه زهرا پورسینا؛ چ1، تهران: سروش، 1378.
    10. باطنی، محمدرضا؛ زبانوتفکر؛ تهران: کتاب زمان، 1363.
    11. بورشه، اف جی؛ زبان‎شناسی وادبیات (تاریخچه چند اصطلاح)، ترجمه کورش صفوی؛ تهران: هرمس، 1377.
    12. پالمر، فرانک رابرت؛ نگاهیتازهبهمعنی‏شناسی؛ ترجمه کورش صفوی؛ تهران: نشر مرکز، 1366.
    13. زبیدی، مرتضی محمد بن محمد؛ تاج العروس؛ بیروت: دار الفکر، 1414ق.
    14. زمخشری، محمود بن عمر؛ اساس البلاغة؛ بیروت: دار المعرفة، 1399ق.
    15. صفوی، کورش؛ آشناییبامعنی‏شناسی؛ تهران: نشر پژواک کیوان، 1386.
    16. ـــــ؛ درآمدیبرمعناشناسی؛ چ3، تهران: انتشارات سوره، 1387.
    17. طباطبایی، سید محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ چ5، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ق.
    18. طبرسی، فضل بن حسن؛ مجمعالبیانفیتفسیرالقرآن؛ تحقیق محمدجواد بلاغی؛ چ3، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372.
    19. طریحی، فخرالدین؛ مجمعالبحرین؛ تحقیق سیداحمد حسینی؛ چ3، تهران: کتابفروشی مرتضوی، 1375.
    20. عسکری، ابوهلال؛ معجم الفروق اللغویة؛ قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1412ق.
    21. فخررازی،  محمد بن عمر؛ التفسیر الکبیر؛ قاهرة: چاپ افست تهران، [بی‎تا].
    22. فراهیدی ،خلیل بن احمد؛ العین؛ قم: نشر هجرت، 1409ق.
    23. قائمی‏نیا، علیرضا؛ بیولوژی نص؛ چ1، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1389.
    24. کراجکی، محمد بن علی؛ کنز الفوائد؛ قم: دار الذخائر، 1410ق.
    25. مصطفوی، حسن؛ التحقیق فی کلمات القران الکریم؛ بیروت- قاهره- لندن: دارالکتب العلمیة، مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، 1430ق.