منابع معرفتی هنرمند در آفرینش محتوای اثر هنری با تکیه بر مبانی صدرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه فلسفه موسسه آموزش عالی آل طه

چکیده

 
در حکمت اسلامی علم مستقلِ مدونی که کل مباحث نظری هنر در آن طرح شود، به وجود نیامده است؛ اما می‌توان با عنایت به تعالیم حکمت اسلامی، در خصوص هنر اسلامی نظریه‌پردازی نمود. بی‌تردید این حکمت هنر تبیینی از آثار هنری اصیل اسلامی نیز به دست می‌دهد. مبانی معرفت‌شناختی و منابع معرفتی هنرمند در تولید و آفرینش محتوای اثر هنری، از جمله مباحث مهم در فلسفه هنر است. اثر هنری علاوه بر اینکه دارای یک قالب مادی زیباست، واجد یک محتوا و مضمون نیز هست که قالب در خدمت آشکارگی آن محتواست و پیامی به مخاطب القا می‌کند. با توجه به مبانی مختلف جهان‌شناختی و معرفت‌شناختی هنرمندان، منابع معرفتی محتوای اثر نیز متغیر است. هنرمند در آفرینش اثر هنری، علاوه بر ادراکات حسی، خیالی و عقلی، از پشتوانه معرفتی مبتنی بر شهود، فطرت، وحی و نقل بهره­مند می­گردد.
 

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم.

    1. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله؛ الشفاء (الطبیعیات)؛ تصحیح سعید زاید؛ قم: مکتبة آیةالله المرعشى‏، 1404ق.‏
    2. ـــــ؛ طبیعیات دانشنامه علائى؛ مقدمه و حواشى و تصحیح سیدمحمد مشکوة؛ چ2، همدان: دانشگاه بوعلى سینا، 1383.
    3. آشتیانى، سیدجلال‏الدین؛ شرح بر زاد المسافر صدرالمتألهین؛ چ3، قم: دفتر تبلیغات اسلامى‏، 1381.
    4. ـــــ؛ شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم؛ چ4، قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1375.
    5. آملى، سیدحیدر؛ جامع الأسرار و منبع الأنوار؛ مقدمه هانری کربن؛ چ1، تهران: انتشارات علمى و فرهنگى وزارت فرهنگ و آموزش عالى، 1368.
    6. افلاطون؛ پنج رساله (شجاعت، دوستی، ایون، پروتاغوراس و مهمانی)؛ ترجمه محمود صناعی؛ چ4، تهران: هرمس، 1382.
    7. ریاض، محمد؛ فتوت‏نامه: تاریخ، آیین، آداب و رسوم، به انضمام رساله فتوتیه علی همدانی؛ به اهتمام عبدالکریم جربزه‌دار؛ چ1، تهران: اساطیر، 1382.
    8. سهروردی؛ مجموعه مصنفات شیخ اشراق؛ تصحیح و مقدمه هانرى کربن و سیدحسین نصر و نجفقلى حبیبى؛ 4ج، چ2، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى‏، 1375.
    9. ـــــ؛ تفسیر القرآن الکریم؛ تحقیق محمد خواجوى؛ چ2، قم: بیدار، 1366.‏
    10. ـــــ؛ الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة؛ ط1، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1419ق.
    11. ـــــ؛ شرح اصول کافی؛ تصحیح، تحقیق و مقدمه سبحان‌علی کوشا، با اشراف سید محمد خامنه­ای؛ ج5، چ1، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1387.
    12. ـــــ؛ الشواهد الربوبیة فى المناهج السلوکیة؛ تصحیح و تعلیق سیدجلال‏الدین آشتیانى؛ چ2، مشهد: المرکز الجامعى للنشر‏، 1360.
    13. ـــــ؛ المبدأ و المعاد؛ تصحیح آشتیانی؛ تهران: انجمن حکمت، 1354.
    14. ـــــ؛ المشاعر؛ به اهتمام هانرى کربن؛ چ2، تهران: کتابخانه طهورى، 1363 الف.
    15. ‏ـــــ؛ مفاتیح الغیب؛ تعلیقه مولی علی نوری، مقدمه و تصحیح محمد خواجوی؛ چ1، تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگى، 1363 ب.‏
    16. طباطبایى، محمدحسین؛ شیعه در اسلام؛ چ،5، قم: مؤسسه بوستان کتاب، 1388.
    17. قیصرى رومى، محمد داوود؛ ‏شرح فصوص الحکم‏؛ به کوشش سیدجلال‎الدین آشتیانى‏؛ چ1، تهران: شرکت انتشارات علمى و فرهنگى‏، 1375.
    18. کاشی، معصوم بن عبدالله؛ تحفة الاخوان؛ با مقدمه و تصحیح و تعلیق محمد دامادی؛ تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، 1351.
    19. محمدی، عبدالله؛ ارزش معرفت‌شناختی دلیل نقلی؛ قم: مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، 1395.
    20. مطهری، مرتضی؛ فطرت؛ تهران: انتشارات صدرا، 1369.
    21. مددپور، محمد؛ حکمت انسی و زیباشناسی عرفانی هنر اسلامی؛ چ1، تهران: انشارات سوره، 1384.
    22. مولوی، جلال‏الدین محمد؛ مثنوی معنوی (از روی نسخه 677ق)؛ به کوشش توفیق ‌هـ سبحانی؛ چ1، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1373.
    23. نصر، سیدحسین؛ هنر و معنویت اسلامی؛ ترجمه رحیم قاسمیان؛ چ1، تهران: انتشارات حکمت، 1389.