بررسی و نقد خوانش انتقادی پوپر از معرفت‌ شناسی کانت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه فلسفه دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین

2 عضو هیئت علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

3 استاد گروه فلسفۀ دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه بین المللی امام خمینی رحمه الله علیه قزوین

4 استاد گروه فلسفه دانشگاه بین المللی امام خمینی

چکیده

پوپر در عین حال که فلسفه کانت را نقطه‌ آغاز فلسفه خویش قرار داده و نظریه‌ای در باب معرفت مطرح کرده که شبیه معرفت‌شناسی کانتی است، خوانشی انتقادی از نظریه معرفت وی دارد. با این حال به نظر می‌رسد وی از جهات مختلفی در خصوص فلسفه کانت دچار سوء برداشت‌ شده است. از نظر پوپر خطای بنیادین کانت این بود که تصور می‌کرد علم اپیستمه است یا معرفت متضمن حقیقت است. اما بر خلاف تصور پوپر، کانت معرفت تجربی را اپیستمه نمی‌داند و در نظر وی معرفت تجربی مفید یقین نیست. خطای اصلی پوپر این است که تمایز مهم کانت بین معرفت استعلایی و معرفت تجربی را نادیده انگاشته است. معرفتی که برای کانت قطعی و ضروری است، معرفت تجربی نیست، بلکه معرفت استعلایی است که معرفت جهان نیست، بلکه شرایط امکان معرفت تجربی را فراهم می‌کند. در این مقاله ضمن مقایسه معرفت‌شناسی کانت و پوپر، خوانش انتقادی پوپر از نظریه معرفت کانت مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته، نشان داده خواهد شد برخی از دیدگاه‌هایی که پوپر در نظریه معرفت کانت رد می‌کند، به این دلیل است که به‌درستی آ‌نها را درک نکرده است.

کلیدواژه‌ها


  1.  پوپر، کارل؛ شناخت عینی: برداشتی تکاملی؛ ترجمه احمد آرام؛ چ3، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1388.

    1. ـــــ؛ حدس‌ها و ابطال‌ها؛ ترجمه رحمت‌الله جباری؛ تهران: شرکت سهامی انتشار، 1392.
    2. ـــــ؛ زندگی سراسر حل مسئله است؛ ترجمه شهریار خواجیان؛ تهران: نشر مرکز، 1396.
    3. ـــــ؛ جامعه باز و دشمنان آن؛ ترجمه عزت‌الله فولادوند؛ تهران: انتشارات خوارزمی، 1377.
    4. فریدمن، مایکل؛ کانت و فلسفه علم؛ ترجمه سعید جعفری؛ تهران: انتشارات نیلوفر، 1394.
    5. Kant, Immanuel; Critique of pure reason; translated and edited by Paul Guyer and Allen w. wood; Cambridge University Press, 1998.
    6. _____; Prolegomena to Any Future Metaphysics That Will Be Able to Come Forward as Science; translated and edited by Gary Hatfield; New York: Cambridge University Press, 2004.
    7. Popper, K. R.; The Logic of Scientific Discovery; London and New York: Routledge, 2005a.
    8. _____; Unended Quest: An Intellectual Autobiography; London and New York: Routledge, 2005b.
    9. _____; The Two Fundamental Problems of the Theory of Knowledge, Routledge, 2009.
    10. _____; Conjectures and Refutations; Routledge and Kegan Paul, 1976b.
    11. Fernandes, Sergio L. D. E C.; Foundations Of Objective Knowledge: The Relations of Popper's Theory of Knowledge to that of Kant; Boston Studies in the Philosophy of Science, vol.86, Springer Netherlands, 1985.
    12. Naraniecky, Alexander; Returning to Karl Popper: A reassessment of his politics and philosophy; Amsterdam: Rodopi, 2014.
    13. Milkof, Nikolay; “Karl Popper's Debt to Leonard Nelson”, Grazer Philosophische Studien; Germany: University of Paderborn, 2013.
    14. Bíba, Ondřej and Paitlová, Jitka; “Grundprobleme, or Popper Meets Kant”, Organon F 25 (1), 2018.
    15. Hao Wang; Time in philosophy and in physics: From Kant and Einstein to Gödel, Synthese, 1995.
    16. Friedel Weinert; “Einstein and Kant”, Philosophy; Vol.80, No.314, 2005.