1
دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
2
موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
چکیده
مسئله جایگاه علم و علل ایجاد آن یکی از مسائل مهمی است که در حوزه معرفتشناسی مورد توجه اندیشمندان اسلامی و غربی است. فیزیولوژیستها جایگاه علم را ذهن انسان به عنوان فاعل معرفت میدانند؛ ولی عدهای دیگر این رأی را نمیپذیرند. در بعد علل ایجاد علم متفکرانی مانند معتزله بر این باورند علم تنها از راه تحصیل و کسب متعارف حاصل میشود. درمقابل اشاعره تحصیل علم به نحو متعارف را صرفاً یک سنت الهی دانسته، معتقدند این روش هیچ گونه نقشی در کسب علم ندارد. اما امام صادق در حدیثِ موسوم به حدیث عنوان بصری خطاب به وی جایگاه علم را قلب دانستهاند و در بعد علل ایجاد علم، حقیقت بندگی، عمل به علم و طلب و دعا را به عنوان عوامل تأثیرگذار بر معرفت بر میشمارند. در این مقاله کوشیده شده است با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی و در چارچوب عقلی به جایگاه علم (بخش اصلی فاعل معرفت) و نحوه دستیابی و تأثیر عوامل غیر معرفتی بر معرفت از منظر حدیث عنوان بصری پرداخته شود.