علامه طباطبایی و الزامات اعتباری بودن علوم انسانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه کلام پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

نظریه اعتباریات علامه طباطبایی چالش‌های فراوانی را میان اندیشمندان برانگیخته است. از جمله این مباحث بررسی نظریه اعتباریات در علوم انسانی است. با فرض اعتباری‏دانستن علوم انسانی، تفصیل در طبقه‌بندی علوم، نسبیت و انشایی‏بودن گزاره‌های علوم انسانی و همچنین نفی رابطه تولیدی بین گزاره‌های حقیقی و اعتباری و جدلی‎بودن علوم اعتباری از جمله مواردی است که گمان می‌شود از لوازم اعتباری‎دانستن این گونه از علوم باشد. نوشتار حاضر تلاش کرده است با استفاده از روش کتابخانه‌ای در گردآوری اطلاعات و روش توصیفی تحلیلی در استنتاج دیدگاه، پنج نکته فوق را در قالب عدم سریان احکام ادراکات اعتباری به ادراکات حقیقی مورد واکاوی قرار دهد. تبیین نگاه علامه نسبت به موارد فوق‎الذکر و همچنین داوری در پذیرش یا عدم پذیرش این الزامات از نتایج این مقال می‌باشد                  

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابن‌سینا؛ الشفاء ـ الإلهیات‏؛ تصحیح سعید زائد ـ الاب قنواتی؛ ‏قم: مرعشی نجفی‏، 1404ق.
  2. ـــــ؛ تسع رسائل فی الحکمة و الطبیعیات؛ چ2، قاهره‏: دارالعرب‏، 1326ق.‏
  3. ارسطو؛ مابعدالطبیعه (متافیزیک)؛ ترجمه محمدحسن لطفی؛ چ1، تهران: انتشارات طرح نو، 1378.
  4. آخوند خراسانی؛ محمدکاظم؛ کفایة الأصول؛ بیروت: آل‌البیت ‰، 1429ق.
  5. بستان، حسین؛ گامی به سوی علم دینی، ج2، چ1، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1390.
  6. ترخان، قاسم؛ درآمدی بر مبانی کلامی علم دینی؛ چ1، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1396.
  7. پایا، علی و علیرضا منصوری؛ «رابطه فلسفی علوم انسانی و تکنولوژی»، روش شناسی علوم انسانی؛ ش99، 1398، ص33 –
  8. جوادی آملی، عبدالله؛ شریعت در آیینه معرفت؛ چ2، قم: مرکز نشر فرهنگی رجاء، 1373.
  9. ـــــ؛ رحیق مختوم؛ ج1، قم: اسراء، 1375.
  10. ‏ـــــ؛ سرچشمه اندیشه؛ ج4، عباس رحیمیان محقق؛ چ2، قم: نشر اسراء، 1386.
  11. ـــــ؛ عین نضاخ (تحریر تمهید القواعد)؛ تحقیق حمید پارسانیا؛ چ1، قم: اسراء، 1387.
  12. خسروپناه، عبدالحسین؛ «معناشناسی گزاره‌های دینی»، کلام اسلامی؛ دوره 21، ش83، پاییز 1391، ص9-24.
  13. خمینی، سیدروح‌الله؛ جواهر الاصول؛ تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1376.
  14. رشاد، علی‌اکبر؛ «منطق طبقه‌بندی علوم»، ذهن؛ س17، ش65، 1395، ص5-28.
  15. سبحانی، جعفر؛ رسالة فی التحسین و التقبیح؛ قم: مؤسسة الامام الصادق، 1420ق‌.
  16. ـــــ؛ تهذیب‌الاصول؛ قم: دار الفکر، 1367.
  17. سروش، عبدالکریم؛ تفرج صنع؛ چ3، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط، 1373.
  18. سلیمانی امیری، عسکری؛ منطق و شناخت‌شناسی از نظر آیت‌الله مصباح یزدی؛ قم: مؤسسه امام خمینی، 1388.
  19. شریفی، احمدحسین؛ خوب چیست، بد کدام است؛ قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1388.
  20. ـــــ؛ مبانی علوم انسانی اسلامی؛ چ2، قم: انتشارات آفتاب توسعه، 1394.
  21. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم‏؛ الحکمه المتعالیه؛ با حاشیه علامه طباطبائى؛ چ1، قم:‌ مکتبة المصطفوی‏، 1368.
  22. طاهری، جلال‌الدین؛ المحاضرات (مباحث فی اصول الفقه)؛ اصفهان: انتشارات مبارک، 1382.
  23. طباطبایی، سیدمحمدحسین؛ حاشیة الکفایه؛ قم: بنیاد فکری استاد علامه سید محمدحسین طباطبایی، 1368ق.
  24. ـــــ؛ اصول فلسفه رئالیسم؛ چ2، قم: مؤسسه بوستان کتاب، 1387، الف.
  25. ـــــ؛ اصول فلسفه و روش رئالیسم؛ چ2، تهران: انتشارات صدرا، 1364.
  26. ـــــ؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ چ2، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1390ق.
  27. ـــــ؛ نهایة الحکمة؛ تصـحیح و تعلیقـات غلامرضا فیاضی؛ چ4، قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1386.
  28. ـــــ؛ نهایة الحکمة؛ چ12، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی، 1416ق.
  29. ـــــ؛ برهان؛ چ2، قم‏: مؤسسه بوستان کتاب، 1387، ب. ‏
  30. عراقی، آقا ضیاء الدین؛ نهایة الافکار؛ قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة ]بی‌تا[.
  31. فارابی، محمد بن محمد؛ احصاء العلوم؛ شارح علی بوملحم؛ بیروت: دار و مکتبة الهلال، 1996م.
  32. فروند، ژولین؛ نظریه‌های مربوط به علوم انسانی؛ ترجمه علی‌محمد کاردان؛ چ2، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1372.
  33. عابدی شاهرودی، علی؛ «شرح و نقد نظریه اعتباریات»، پژوهش‌های اصولی، ش18، 1392، ص7-40.
  34. لاریجانی، محمدصادق؛ جزوه درسی فلسفه اخلاق؛ قم: مرکز تربیت مدرس قم، ]بی‌تا[.
  35. ـــــ؛ «استدلال در اعتباریات»، فصلنامه دانشگاه قم؛ ش24، 1384.
  36. مصباح یزدی، محمدتقی؛ آموزش فلسفه؛ چ4، تهران: مؤسسۀ انتشارات امیرکبیر، 1383.
  37. ـــــ؛ پیش نیازهای مدیریت اسلامی؛ تحقیق و نگارش غلامرضا متقی‎فر؛ چ3، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1381، الف.
  38. ـــــ؛ فلسفه اخلاق؛ تحقیق و نگارش احمدحسین شریفی؛ چ1، قم: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1381، ب.
  39. مطهری، مرتضی؛ مجموعه آثار؛ ج13، چ2، تهران: صدرا، 1374.
  40. ـــــ؛ مجموعه آثار؛ ج15، چ7، تهران: صدرا، 1390.
  41. ـــــ؛ مجموعه آثار؛ ج2، چ11، تهران: صدرا، 1383.
  42. ـــــ؛ مجموعه آثار؛ ج3، چ10، تهران: صدرا، 1382.
  43. ـــــ؛ مجموعه آثار؛ ج6، چ10، تهران: صدرا، 1383.
  44. معلمی، حسن؛ فلسفه اخلاق؛‌ چ1، قم: انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامی،‌ 1384.
  45. وبر، ماکس؛ روش‌شناسی علوم اجتماعی؛ ترجمه حسن چاوشیان؛ تهران: نشر مرکز، 1382.
  46. یزدانی‌مقدم، احمدرضا؛ «حسن و قبح و مسئله عدالت از دیدگاه علامه طباطبایی»، علوم سیاسی؛ ش50، 1389.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار