هدف این پژوهش واکاوی آلزایمر بر اساس مبانی معرفتشناختی و انسانشناختی ملاصدراست. بدین منظور به کمک بررسی کتابخانهای به منابع دست اول روانشناختی و همچنین کتابهای دست اول ملاصدرا از جمله اسفار، مفاتیح الغیب و شواهد الربوبیه مراجعه شد. یافتهها به روش توصیفی- تحلیلی بررسی و با همدیگر مقایسه گردید و نتایج ذیل به دست آمد: 1. روانشناسان به تبع الوئیس آلزایمر نورولوژیست آلمانی بیماری آلزایمر را اختلالی جسمانی مربوط به آسیبهای خاصی در مغز دانستهاند. 2. این اندیشمندان به گونهای سخن گفتهاند که جوهر اصیل تشکیلدهنده او را بدن دانستهاند. گویی انسان وجودش منحصر به همین بعد است. به همین دلیل همه بیماری آلزایمر را بر همین اساس تبیین کردهاند. 3. در مقابل از نظر ملاصدرا انسان موجودی مرکب از دو جوهر است که از آنها به نفس و بدن یاد میکند. 4. نفس جوهر اصیل و واقعیت انسان است و سلامت و بیماری روانی اساساً به آن منتسب است؛ بنابراین آلزایمر نیز به اختلالهای مربوط به نفس باز میگردد، هرچند مغز نیز به عنوان علت اعدادی میتواند در آن به سهم خود، نقش داشته باشد. 5. ماهیت آلزایمر همان نسیان است که از تغییری در نفس حاصل میشود که نمیتواند با عقل فعال ارتباط برقرار کند؛ به همین دلیل نمیتواند صور ذهنیه را به وجود آورد. 6. بنابراین ملاصدرا آلزایمر را از جنس نسیان میداند که ریشه نفسی جسمی دارد. این پژوهش این نتیجه عملی را در بر دارد که پژوهشگران برای بررسی آلزایمر نباید صرفاً به ریشههای بدنی اکتفا کنند؛ بلکه لازم است بیماری را در چارچوبهای نفسانی نیز بررسی کنند.
احمدیانعطاری، محمدمهدی؛ «بررسی اثر تعدادی از گیاهان مسخن ضد نسیان مورد استفاده در طب سنتی ایران بر حافظه و یادگیری در مدل هایپوترمیک موش صحرایی»؛ رساله دکتری با راهنمایی دکتر محمود مصدق؛ مشهد: دانشکده طب ایرانی و مکمل، 1393.
اردبیلی، سیدعبدالغنی؛ تقریرات فلسفه امام خمینی (ره)؛ ج3، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1392.
افلاطون؛ دوره کامل آثار افلاطون؛ ج3، ترجمه محمدحسن لطفی؛ تهران: انتشارات خوارزمی، 1367.
بیات، محمدحسین؛ «حقیقت علم و اتحاد عاقل به معقول از دیدگاه ملاصدرا و دیگر متفکران اسلامی»؛ مجله متنپژوهی ادبی؛ ش21، 1383.
بهمنیار بن مرزبان؛ التحصیل؛ با تصحیح و مقدمه مرتضی مطهری؛ چ2، تهران: دانشگاه تهران، 1375.
پارسا، ناصر؛ «بیماری آلزایمر: معضل پزشکی در قرن بیستویکم»، مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک؛ ش2، 1390.
پسندمژده، هدی، فاطمه علیپور و مریم برهانی حقیقی؛ «بیماری آلزایمر: پیشینه، وضعیت حال و آینده»، مجله شفای خاتم؛ ش3، 1395.