راهبرد تخصص‌گرایی تمحض‌محور در تحقیقات علوم انسانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس خارج فقه و اصول حوزه و استادتمام گروه منطق فهم دین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

2 عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

امروزه پراکنده‌کاری و عدم تمحض پژوهشگران بر قلمرو موضوعی محدَّد و محدود در پژوهش‌های علوم انسانی، از جمله کاستی‌ها و کژی‌های بنیادین این حوزة معرفتی است. بر این اساس مسئله مقاله حاضر عبارت از تعریف و تبیین راهبرد تخصصی‌سازی پژوهش (تخصص‌گرایی تمحض‌محور)‌ در عرصه علوم انسانی و فرایند اجرای آن است. در این مقاله ابتدا واکاوی پیشینه پژوهش حاضر در ایران و جهان با مراجعه به ادبیات علمی مربوط صورت بسته و بیان دستاوردهای مشخص آن، مرحله بعدی را تشکیل داده است. همچنین ضمن تعریف مفاهیم مرتبط با پژوهش حاضر و بیان چهارچوب نظری آن از جهت غایت و روش، توضیح داده شده است که چرا راهبرد تمحض‌گرایی در پژوهش‌های علوم انسانی به گونه‌ای که مقالة حاضر به تبیین آن پرداخته، دارای اهمیت و ضرورت است. در ادامه به بررسی و تحلیل مفاد مقاله از جهات مختلف پرداخته، نهایتاً الگویی بومی از برنامه تمحض‌محوری و تخصص‌گرایی پژوهش به دست داده شده است. روش پژوهش حاضر از جهت ماهوی، نظری- تجربی و از جهت گردآوری داده‌ها، کتابخانه‌ای است. این تحقیق را می‌توان فشردة نظریه و نظام پژوهشی‌ای قلمداد کرد که مبتنی بر انگاره‌ای خاص به نام «تخصص‌گرایی تمحض‌محور» در فلسفة پژوهش است.

کلیدواژه‌ها


  1. اعتمادی‌زاده، هدایت‌الله؛ «نگاهی کلی به برنامه درسی میان‌رشته‌ای»، مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی؛ س1، ش3، تابستان 1388، ص19-53.
  2. برزگر، ابراهیم؛ «تاریخچه، چیستی و فلسفه پیدایی علوم میان‌رشته‌ای»، مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی؛ س1، ش1، زمستان 1387، ص37-56.
  3. پاریاد، رحمان و یحیی معروفی؛ «یگانگی معرفت و علوم انسانی؛ رویکردی بین‌رشته‌ای»، مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی؛ س1، ش4، پاییز 1393، ص1-18.
  4. خنجرخانی، ذبیح‌الله و همکاران؛ «درآمدی بر ضرورت، جایگاه و انواع مطالعات میان‌رشته‌ای در آموزش عالی»، مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی؛ دوره دوم، ش1، زمستان 1388، ص167-186.
  5. دادجو، ابراهیم؛ «ذات‌گرایی جدید در فلسفه علم معاصر (جریانی مهم، اما ناآشنا در ایران معاصر)»، فصلنامه ذهن؛ دوره 19، ش74، تابستان 1397، ص51-82.
  6. سنکی، هاوارد؛ «بررسی پنج روایت از نسبی‌گرایی شناختی»، ترجمه پیروز فطورچی؛ فصلنامه ذهن؛ دوره 3، ش9، بهار 1381، ص55-66.
  7. طباطبایی، سیدمحمدحسین؛ «رساله الإعتبارات»، مجموعه رسائل العلامه الطباطبائی؛ چ1، قم: باقیات، 1428ق.
  8. محمدرضایی، محمد، «نگاهی به پلورالیسم معرفتی»، فصلنامه قبسات؛ دوره 5، ش18، زمستان 1379، ص3-7.
  9. مطهری، مرتضی؛ «اصول فلسفه و روش رئالیسم»، مجموعه آثار استاد شهید مطهری؛ ج6، چ18، تهران: صدرا، 1396.
  10. Becher, T.; “Towards a Definition of Disciplinary Cultures”, Studies in Higher Education; No.6 (2), 1981.
  11. Beyer, J. and Lodahi, T.; “A Comparative Study of Patterns of Influence in United States and English Universities”, Administrative Science Quarterly; No.21, 1986.
  12. Chettiparamb, A.; “Interdisciplinarity: A Literature Review”, The Interdisciplinary Teaching and Learning Group, Subject Centre for Language, Linguistics and Area Studies, School of Humanities, University of Southampton, 2007.
  13. Davidson, M.; “Bones of Contention: Using Self and Story in the Quest to Professionalize Higher Education; an Interdisciplinary Approach”, Teaching in Higher Education; N. 9 (3), 2004.
  14. Jacobs, H. H.; “Interdisciplinary Curriculum: Design and Implementation”, Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development, 1989.
  15. Klein, G.; “It Takes More than a Passport: Interdisciplinarity in Study Abroad”, Haynes, C. (ed.) Innovations in Interdisciplinary Teaching, Washington, Dc: American Council on Education /oryx, 2002.
  16. Klein, J.; Interdisciplinary: History, Theory and Practice; First published, Detroit: Wayne State University, 1990.
  17. Petrie, H. G.; “Do You See what I See? The Epistemology of Interdisciplinary Inquiry”, Educational Researcher; February, 1976.

Weingart, p. and Stehr, N. (eds.); Practising Interdisciplinarity; First published, London: University of Toronto, 2000