هدف این پژوهش بررسی «احساس و ادراک در روانشناسی و مقایسه آن با دیدگاه ملاصدرا» است. بدین مظور ابتدا با مراجعه به منابع روانشناختی معتبر مانند آثار بروس گلداشتاین، جیمز کالات، اتکینسون و هیلگارد آخرین دیدگاه‌ها درباره احساس و ادراک استخراج گردید؛ سپس به کتابهای دست اول ملاصدرا نظیر اسفار، مفاتیح الغیب و شواهد الربوبیه بهویژه مباحث مربوط به قوای حسی و نحوه ادراک مراجعه گردید و دیدگاه ایشان در این زمینه گردآوری شد. یافتهها به روش توصیفی- تحلیلی با همدیگر مقایسه گردید و نتایج ذیل به دست آمد: 1- از نگاه عمده روانشناسان، ماهیت احساس و ادراک امری مادی و از جنس موادی مغزی نخاعی و نهایتاً فعالیت آن است. 2- ادراک طی هفت مرحله رخ میدهد که از مواجهه انسان با محرک بیرونی آغاز شده، به تجربه هشیار در ارتباط با محرک خارجی و اتخاذ رفتار مناسب در ارتباط با آن پایان مییابد. 3- گستره ادراک به مدرکات حسی محدود میگردد و برای انسان ادراکی از سنخ دیگر رخ نمیدهد یا دست کم با تردید مواجه است. 4-از نظر ملاصدرا احساس و ادراک صرفاً برای نفس اتفاق میافتد که جوهری مجرد است و امر ادراکشده یا صورت ذهنی امری مجرد و فعل و تولید نفس است که نفس آن را هماهنگ با تغییر بدنی میسازد. 5- ادراک حسی طی پنج مرحله رخ میدهد که از مواجهه با شیء خارجی آغاز میشود و به ساخت صورت مجرد هماهنگ با آن توسط نفس و تفسیر و تحلیل آن خاتمه مییابد. 6– ادراک در انسان به ادراک حسی محدود نیست و علاوه بر آن از ادراک شهودی، نقلی، وحیانی و عقلی نیز برخودار است؛ بلکه ادراکهای شهودی و عقلی پایه دیگر ادراکات حتی ادراکهای حسی هستند.
علی‌پور، مهدی و سیدحمیدرضا حسنی؛ پارادایم اجتهادی دانش دینی (پاد)؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1390.
محمدی، عبدالله؛ ارزش معرفتشناختی دلیل نقلی؛ قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، 1395.
مصباح یزدی، محمدتقی؛ آموزش عقاید؛ ج1-3، قم: مؤسسه انتشارات دار الثقلین، 1378.
همتی، همایون؛ علم و ادراک یا تئوری شناخت در فلسفه اسلامی؛ تهران: چاپخانه سپهر، 1362.
Atkinson & Hilgard’s; Introdictin To Psycholoy; 15th Edition, Wadsworth, Cengage Learnig: Australia and United States, 2009.
Atkinson & Hilgard’s; Introdictin To Psycholoy; 15th Edition, p.110.
Colman Andrew M.; Dictionary Of Psychology; Oxford University Press, 2003.
Colman Andrew M.; Oxford Dictionary of Psychology; Oxford University Press, 2003.
Coren Stanley & Lawrence M. Ward; Sensation and Perception; Third Edition, Harcourt Brace Jovanovich (HBJ), San Diego and New York, 1969.
Freberg Laura A.; Discovering Behavioral Neuroscience: An Introduction to Biological Psychology; 4th edition, Cengage: United States, 2019.
Goldstein E. Bruce; Blackwell Handbook of Sensation and Perception; Blackwell Publishing: United States, 2005.
Goldstein E. Bruce; Sensation and Perception; tenth Edition, Cengage Learning: United States, 2017.
Kalat James W.; Introduction to Psychology; 11th edition, Cengage Learning: United States, 2017.
Kalat James W.; Introduction to Psychology; 11th edition, Cengage Learning: United States, 2017.
Mather George; Essentials of Sensation and Perception; Tylor & Francis Group, London and New York: Routledge, 2011.
May Mike; Sensation and Perception: Series Editor; New York: Eric H. Chudler, Chelsea House Publisher, 2007.
May Mike; Sensation and Perception: Series Editor; New York: Eric H. Chudler, Chelsea House Publisher, 2007.
Melton J. Gordon; Encyclopedia of Occultism & Parapsycholog; 5th Edition, V.2, United States of America: Gale Group Staff, 2001.
Nolen- Hoekdema Susan, Barbara L. Fredickson, Geoff R. Loftus and Willem A. Wagenaar, Atkinson & Hilgard’s Introduction to Pychology; 15th edition, HE Publisher, Wadsworth: United States: Cengage Learning, 2009.
Gary R.; APA Dictionary of Clinical Pshchology; APA: Washington. 2002.
)