1
پژوهشگر و طلبه سطح عالی حوزه علمیه قم؛ دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت راهبردی فرهنگ دانشگاه باقرالعلوم
2
دانشیار گروه معرفت شناسی پژوهشکده حکمت و دین پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
چکیده
علوم انسانی اسلامی کارآمد، برای حل مسائل و معضلات عینی که عموما چندتباریاند، نمیتواند در تکرشتهها متوقف شود و نیازمند بهرهگیری از رویکرد میانرشتهای است. درحالی که میانرشتگی خود رویکرد نوینی در مغربزمین است و از ابهامات پارادایمی و فقر مبانی رنج میبرد، استفاده از این روش در پارادایمعلماسلامی، بدون توجه به لوازم و مبانی آن امکانپذیر نیست. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با بهرهگیری از منابع کتابخانهای در سهگام نسبت میان میانرشتگی و پارادایمعلماسلامی را روشن میسازد که آیا این پارادایم، ظرفیت مطالعات میانرشتگی را دارد یا خیر؟ در گام اول ضمن بررسی نسبت میان سیستم و میانرشتگی، میکوشد اصلیترین مبانی معرفتشناختی، روششناختی و هستیشناختی میانرشتگی را استخراج و معرفی نماید. در گام بعدی، با عرضهی این مبانی به پارادایمعلماسلامی، استقبال این پارادایم از مبانی میانرشتگی روشن میشود. در گام سوم، نشان داده میشود که این پارادایم، بهگونهای این مبانی را ارتقا میدهد که میانرشتگی تعالییافتهای را هدف قرار میدهد و در حد میانرشتگی مرسوم متوقف نمیشود.
ابراهیمپور، علی؛ «بازاندیشی در مفهومشناسی "میانرشتگی" و تاریخچه ادبیات نظری آن در ایران»، مجله مطالعات دانششناسی دانشگاه علامه طباطبایی؛ ش22، بهار 1399، ص113-142.
امینپور، فاطمه؛ روششناسی اجتماعی از منظر قرآن؛ قم: بوستان کتاب، 1390.
ایمان، محمدتقی؛ فلسفه روش تحقیق در علوم انسانی؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1394.
باقری، خسرو و دیگران؛ «تبیین رویکرد میانرشتهای از دیدگاه معرفتشناسی حکمتمتعالیه»، نشریه پژوهشهای فلسفی دانشگاه تبریز؛ س5، ش9، 1390، ص43-68.
برازو، ژاک؛ «دانش میانرشتهای و تحصیلات عالیه»، ترجمه توحیده ملاباشی در: لیسا لاتوکا و دیگران، چالشها و چشماندازهای مطالعات میانرشتهای؛ ترجمه و تدوین سیدمحسن علویپور و همکاران؛ تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1387.
برزگر، ابراهیم؛ «تاریخچه، چیستی و فلسفه پیدایی علوم میانرشتهای»، مجله مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی؛ ش1، 1387، ص27-56.
پارسانیا، حمید و عبدالحسین خسروپناه؛ تولید و تکوین علوم انسانی اسلامی؛ تحریر مهدی عاشوری؛ تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، 1392.
پارسانیا، حمید؛ «رئالیسم انتقادی حکمت صدرایی»، مجله علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم؛ ش42، 1387، 9-30.
پیغامی، عادل و حیدر تورانی؛ «گونهشناسی رهیافتهای تلفیقی در طراحی برنامههای درسی و دلالتهای کاربردی آن برای رشته اقتصاد»، فصلنامه مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی؛ دوره2، ش1، 1388، ص57-86.
توفیقی، جعفر و حمید جاودانی؛ «میانرشتهایها: مفاهیم، رویکردها، دیرینهشناسی و گونهشناسی»، مجله مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی؛ ش1، 1387، ص1-18.
چاندراموهان، بالاسابرامانیام؛ یادگیری و تدریس میانرشته در آموزش عالی؛ نظریه و عمل؛ ترجمه محمدرضا دهشیری؛ تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1389.
حبیبی، رضا و محمد شجاعی شکوری؛ فلسفه علوم تجربی؛ قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1391.
خسروپناه، عبدالحسین؛ «روششناسی و مبانی فلسفی حکمی-اجتهادی در علوم رفتاری و اجتماعی اسلامی»، مجموعه مقالات کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی؛ دوره دوم، ش1، پاییز 1394، ص17-36.
ـــــ؛ در جست و جوی علوم انسانی اسلامی (1)؛ چ1، قم: نشر معارف، 1393.
ـــــ؛ فلسفه علوم انسانی؛ قم: تعلیم و تربیت اسلامی، 1392.
گلکار، محمدحسین؛ درسنامه پارادایم شبکهای و مقایسه آن با پارادایمهای رایج؛ چ1، مشهد: مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام، 1395.
لاتوکا، لیسا؛ «خلق میانرشتگی: تعاریف مبنایی استادان کالج و دانشگاه»، ترجمه سعید حیاتی، در: مجموعه مقالات «مبانی نظری و رشناسی مطالعات میانرشتهای»؛ ترجمه سیدمحسن علویپور و همکاران؛ تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1387.
لاتوکا، لیسا و دیگران؛ «آموختن کار میانرشتهای (رویکردی اجتماعی-فرهنگی به کار دانشگاهی)»، ترجمه سیدمحسن علویپور، در: چالشها و چشماندازهای مطالعات میانرشتهای؛ ترجمه و تدوین سیدمحسن علویپور و همکاران؛ تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1387.