ماهیت و مؤلفه های معرفت سلوکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه عرفان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

از مبانی روش شناختی علم سلوک، معرفت سلوکی است. معرفت سلوکی، یک معرفت حضوری امکانی و غیر ذاتی است که هویت احاطی، غیر حاکی، اتحادی و عملی دارد و سنخ معلوماتش اعمال قلبی مانند احوال و منازل می‌باشد و دارای شاخصه‌های عامی مانند: بی-واسطگی مفهومی، اتحاد پذیری، تناسب ادراکی، ظهور ادراکی، خطا ناپذیری و تردید ناپذیری، انتقال ناپذیری و احساس برانگیزی. هم چنان که دارای شاخصه‌های خاصی مانند: در کنار شاخصه‌های عام، معرفت سلوکی دارای شاخصه‌های خاص است که عبارتند از: درونی (= فراحسی – وجدانی)، زمینه‌مندی (=غیر پیشنی – غیر تحلیلی )، تلفیقی (= شناختی – عملی – احساسی )، تکوینی (=چند وجهی – چند ضلعی ) و اشتداد پذیری (=تطور پذیری و تقلب پذیری ) است. بررسی عناصر موجود در تعریف معرفت سلوکی و تبیین هر یک از شاخصه‌های عام و خاص آن، هدف این نوشته است.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع  و مآخذ

    1. ابراهیمی دینانی، غلامحسین، «علم بسیط و علم مرکب»، خردنامه صدرا؛ ش23، 1380.
    2. ابن‌عربی، محیی‌الدین؛ فتوحات مکیه؛ دار احیاء التراث العربی، 1994م.
    3. پراودفوت، وین؛ تجربة‌ دینی؛ ترجمة عباس یزدانی؛ قم: نشر طه، 1377.
    4. شیخ اشراق؛ مجموعه مصنفات؛ تحقیق و تصحیح و تقدیم هانری کربن؛ تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1375.
    5. صدرالمتألهین‎، محمد بن ابراهیم؛ الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة؛ بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1981م.
    6. ـــــ‎؛ «رساله التصور و التصدیق»، در: الجوهر النضید؛ قم: بیدار، 1371.
    7. ـــــ‎؛ ایقاظ النائمین؛ تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران، [بی­تا].
    8. عابدی شاهرودی، علی؛ مجموعه مصاحبه­ها و دیدارها کنگرة ملی علامه سیدحیدر آملی؛ گردآورنده دبیرخانة کنگره؛ بابل: دانشگاه شمال، 1398.
    9. فضلی، علی؛ «مقالۀ ماهیت و اثبات اتحاد عمل و عامل در علم سلوک»، مجلۀ انوار معرفت؛ ش12، 1396.
    10. ـــــ؛ پیش‌انگاره­های انسان‌شناختی علم سلوک؛ تهران: نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1397.
    11. ـــــ؛ معیار سنجش گزاره­های شهودی وجودی؛ تهران: نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1395.
    12. قیصری، داود؛ شرح فصوص الحکم؛ تصحیح سید‌جلال‌الدین آشتیانی؛ تهران: انتشارات علمی فرهنگی، 1375.
    13. کتز، استیون؛ ساخت‌گرایی، سنت و عرفان؛ ترجمة سیدعطا انزلی؛ قم: آیت عشق، 1383.