تحلیل حوزه مقابل تقوا با تأکید بر روش معناشناسی ایزوتسو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن قم

2 دانشجوی کارشناسی‌ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه آزاد اسلامی قم.

3 عضو گروه معرفت شناسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

تقوا از واژگان کلیدی قرآن است که درک مفهوم آن در بستر قرآن کریم در سیر انسان به سوی کمال کارگشاست. این معنا در مفهوم قرآنی از جایگاه ویژه و خاصی برخوردار است؛ از سوی دیگر تقوا امری نیست که انسان بتواند بر پایه عقل خویش، راه‏های دستیابی به آن را کشف کند؛ از‏اینرو قرآن در آیه 115 سوره توبه بیان می‏کند که تبیین راه‏ها و زمینه‏های تحصیل تقوا از اموری است که می‏بایست از جانب خدا روشن و بیان گردد؛ بنابراین کشف حقیقت تقوا بر پایه کشف لایه‏های آن از طریق قرآن کریم است. از جمله راه‏های کشف معنای تقوا معناشناسی این واژه در قرآن است. از طرفی یکی از راه‏های شناخت ویژگی‏های هر چیز، معرفت‏یافتن به مواردی است که در تضاد با آن هستند. در این مقاله واژگانی که در قرآن کریم در تضاد با این واژه برای دریافت این مفهوم به‌کار رفته‏اند، واکاوی و تحلیل شده‏اند که کفر، عدوان، ظلم، کبر، فساد، فجور، اسراف، خسران، خیانت و اختیال از آن موارد می­باشد. همچنین تلاش شده است با واسطه مقابل‏ها، به ‌معنای حقیقی تقوا نائل شویم.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
1. ابن‏منظور، محمد بن مکرم؛ لسان العرب؛ قم: نشر ادب الحوزه، 1405ق.
2. اختیار، منصور؛ معناشناسی؛ تهران: دانشگاه تهران، 1348.
3. ازهری، محمد بن احمد؛ تهذیب اللغة؛ قاهره: الدار المصریة، [بی‏تا].
4. اصفهانی، راغب؛ مفردات الفاظ ‌القرآن فی غریب ‌القرآن؛ تهران: مکتبة المرتضویة، 1362.
5. ایزوتسو، توشیهیکو؛ مفاهیم اخلاقی- دینی در قرآن؛ ترجمه فریدون بدره‏ای؛ چ1، تهران: فرزان، 1378.
6. ـــــ؛ خدا و انسان در قرآن؛ ترجمه احمد آرام؛ چ1، تهران: مؤسسه فرهنگی و زبان‏شناختی، 1361.  
7. ____؛ مفهوم ایمان در کلام اسلامی؛ ترجمه زهرا پورسینا؛ چ1، تهران: سروش، 1378.
8. باطنی، محمدرضا؛ زبانوتفکر؛ تهران: کتاب زمان، 1363.
9. بورشه، اف جی؛ زبان‏شناسی و ادبیات: تاریخچه چند اصطلاح؛ ترجمه کورش صفوی؛ تهران :هرمس، 1377.
10. پالمر، فرانک رابرت؛ نگاهیتازهبهمعنی‏شناسی؛ ترجمه کورش صفوی؛ تهران:  نشر مرکز، 1366.
11. زمخشری، محمود بن عمر؛ اساس البلاغة؛ بیروت: دارالمعرفة، 1399ق.
12. صفوی، کورش؛ آشناییبامعنی‏شناسی؛ تهران: نشر پژواک کیوان، 1386.
13. ـــــ؛درآمدیبرمعناشناسی؛ چ3، تهران: انتشارات سوره، 1387.
14. طباطبایی، سیدمحمدحسین؛المیزان فی تفسیر القرآن؛ چ5، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ق.
15. طبرسی، فضل بن حسن؛ مجمعالبیانفیتفسیرالقرآن؛ تحقیق محمدجواد بلاغی؛ چ3، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372.
16. طریحی، فخرالدین؛ مجمع البحرین؛ تحقیق سیداحمد حسینی؛ چ3، تهران: کتابفروشی مرتضوی، 1375.
17. عسکری، ابوهلال؛ معجم الفروق اللغویة؛ قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1412ق.
18. فراهیدی، خلیل بن احمد؛ العین؛ تحقیق مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، گردآورنده محسن آل عصفور؛ قم: دارالهجره، 1409ق. 
19. قائمی‏نیا، علیرضا؛ بیولوژی نص؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1389.