ملاک اعتبار گزاره‌های قرآن کریم با تأکید بر گزاره‌های سیاسی قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه قرآن‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

چکیده

دربارۀ اعتبار گزاره­های قرآن کریم، به‌ویژه گزاره­های سیاسی آن، دو مسئلة ثبوتی و اثباتی مطرح است: آیا این گزاره­ها معتبرند و ارزش معرفتی دارند؟ در صورت معتبربودن، آیا سنجه­هایی برای شناخت ارزش معرفتی­شان داریم؟ موضوع مقاله بحث ثبوتی «ملاک اعتبار و قابلیت صدق» این گزاره است و بحث اثباتی مبتنی بر آن پاسخ می­یابد. در این مقاله نخست ملاک اعتبار گزاره­های گفته‌شده معرفی می‌شود، سپس به این پرسش، پاسخ داده می‌شود آیا این گزاره­ها، واقع­نمایی و واقع­مندی دارند؟ آن‌گاه برای اینکه روشن شود همخوانی معارف سیاسی­ قرآن با واقع چه میزان است، سه رویکرد معتبرنبودن ارزش معرفت به‌دست‌آمده از ظواهر قرآن، نسبیت ارزش معرفت حاصل از آن و انطباق حداکثری در عین مخطئه‌بودن بررسی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابن‌الشهید الثانی، حسن بن زین‌الدین؛ شرح معالم ‌الدین فی الاصول (معالم الدین وملاذ المجتهدین)؛ [بی‌جا]: [بی‌نا]، 1377.
  2. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله؛ الشفاء (المنطق)؛ تحقیق عبدالحمید صبره؛ قم: مکتبة آیة‌الله المرعشى‏، 1405‌ق‏.
  3. _____؛ الاشارات و التنبیهات مع المحاکمات؛ شرح الخواجة نصیرالدین طوسى؛ چ1، قم: نشر البلاغة، 1375.‏
  4. استرآبادی، محمدامین؛ فوائد المدنیۀ؛ قم: مؤسسۀ النشرالاسلامی، 1424ق.
  5. افلاطون؛ دورۀ آثار افلاطون؛ ترجمة محمدحسن لطفی و رضا کاویانی؛ تهران: خوارزمی، 1384.
  6. باقری روشن، محمدباقر؛ تحلیل زبان قرآن و روش‌شناسی فهم آن؛ قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی و پژوهشکدۀ حوزه و دانشگاه، 1383.
  7. بهبهانی، وحید؛ الرسائل ‌الاصولیۀ؛ قم: مؤسسۀ العلامۀ المجدد الوحید البهبهانی، 1416ق.
  8. بیات، عبدالرسول و جمعی از نویسندگان؛ فرهنگ واژه­ها؛ قم: مؤسسۀ اندیشه و فرهنگ دینی، 1381.
  9. جعفری، محمدتقی؛ حکمت اصول سیاسی اسلام؛ چ3، تهران: مؤسسۀ تدوین و نشر آثار علامه جعفری، 1386.
  10. جمعی از نویسندگان؛ فلسفۀ اخلاق؛ چ1، قم: نشر معارف، 1388.
  11. جوادی آملی، عبدالله؛ تفسیر تسنیم؛ قم: اسراء، 1386ـ1390.
  12. _____؛ معرفت‌شناسی در قرآن؛ چ2، قم: اسرا، 1379.
  13. جوادی، محسن؛ «نظریه‌های صدق»؛ فصلنامة حوزه و دانشگاه، ش4، زمستان 1374، ص38-49.
  14. خسروپناه، عبدالحسین؛ «تئوری­های صدق»؛ فصلنامۀ ذهن، ش1، بهار 1379، ص30-44.
  15. خلف، محمد احمد؛ الفن‌القصص فی القرآن‌الکریم؛ شرح و تحلیل خلیل عبد‌الکریم؛ ط4، قاهره: سینا للنشر، الانتشار العربی، 1999م.
  16. رُرتی، ریچارد؛ اولویت دموکراسی بر فلسفه؛ ترجمۀ خشایار دیهیمی؛ تهران: طرح نو، 1382.
  17. رشاد، علی‌اکبر؛ منطق فهم دین؛ چ1، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، 1389.
  18. _____؛ «درآمدی بر مبانی منطق کشف گزاره­ها و آموزه­های دینی»؛ جزوۀ دبیرخانۀ هیئت حمایت از کرسی نظریه‌پردازی، 1387.
  19. ساجدی، ابوالفضل؛ زبان دین و قرآن؛ قم: مؤسسۀ آموزشی - پژوهشی امام خمینی„، 1383.
  20. سروش، عبدالکریم؛ قبض و بسط تئوریک شریعت؛ تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط، 1373.
  21. _____؛ دانش و ارزش؛ تهران: انتشارات یاران، 1361.
  22. سید قطب، محمد؛ التصویر الفنی فی القرآن؛ بیروت: دار الشروق، 1415ق.
  23. صدر، سیدمحمدباقر؛ المدرسۀ ‌القرآنیۀ؛ بیروت: دار التعارف للمطبوعات، [بی‌تا].
  24. صدرالدین شیرازی، محمد‏؛ الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة؛ بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1981م.
  25. طباطبایی، سیدمحمدحسین؛ مجموعۀ رسائل؛ چ3، تهران: دفتر نشر اسلامی، 1370.
  26. _____؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق.
  27. _____؛ قرآن در اسلام؛ قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1388.
  28. علی‌تبار، رمضان؛ معرفت دینی: حقیقت، ماهیت و ارزش؛ چ1، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، 1392.
  29. فعالی، محمدتقی؛ درآمدی بر معرفت‌شناسی معاصر و دینی؛ چ1، قم: نشر معارف، 1377.
  30. فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی؛ الوافی؛ معلق: علامه ضیاء‌الدین؛ اصفهان: مکتبة امیرالمؤمنین7؛ 1406ق.
  31. مجتهد شبستری، محمد؛ هرمنوتیک کتاب و سنت؛ تهران: طرح نو، 1375.
  32. مصباح یزدی، محمد‌تقی؛ اخلاق در قرآن ؛ تحقیق و نگارش محمدحسین اسکندری؛ ج1، چ1، قم: مؤسسۀ آموزشى و پژوهشى امام خمینی„، 1391.
  33. _____؛ آموزش فلسفه؛ تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، 1364.
  34. _____؛ دروس فلسفۀ  اخلاق؛ تهران: مؤسسۀ اطلاعات، 1373.
  35. _____؛ نظریۀ حقوقی اسلام؛ قم: مؤسسۀ امام خمینی„، [بی‌تا].
  36. _____؛ جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن؛ چ5، تهران: چاپ و نشر بین‌الملل سازمان تبلیغات اسلامی، 1380.
  37. مطهری، مرتضی؛ شرح مبسوط منظومه؛ [بی‌جا]: حکمت، 1406ق.
  38. _____؛ مجموعه‏آثار؛ ج‏2، چ2، تهران: انتشارات صدرا، 1372.
  39. مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1374.
  40. ملکیان، مصطفی؛ سنت و سکولاریسم؛ تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط، 1381.
  41. موسوی خمینی، روح‌الله؛ ولایت فقیه (حکومت اسلامی)؛ تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی„، 1373.
  42. میراحمدی، منصور؛ «سکولاریسم اسلامی و مبانی معرفت‌شناختی آن‏»؛ علوم سیاسی، ش۳۲، زمستان 1384، ص145-164.
  43. میرباقری، سیدمهدی؛ جهت‌داری علوم از منظر معرفت‌شناختی؛ تحقیق و تنظیم کتاب دفتر جنبش نرم‌افزاری و توسعۀ علوم اسلامی؛ قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1390.
ذهن
دوره 19، شماره 73 - شماره پیاپی 73
اردیبهشت 1397
صفحه 91-114

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار