مبناگرایی در تقلیل‌گرایی اخلاقی طبیعت‌گرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکاه تهران

چکیده

بر اساس تقلیل­گرایی اخلاقی طبیعت­گرا، ویژگی­های اخلاقی به ویژگی­های غیراخلاقی طبیعی و تجربی ازقبیل لذت و کامیابی کاهش می­یابند. در این رویکرد باورهای حاکی از مشاهده‌های غیراخلاقی به عنوان پایه و مبنا برای توجیه باورهای اخلاقی به ­شمار می­آیند. این ادعا بر پایۀ پذیرش «امکان استنتاج باید از هست» و گسترش آن به حوزۀ معرفت­شناسی است. از نظر نگارنده این رویکرد با عنوان مبناگرایی اخلاقی غیرشهودگرا پاسخی به استدلال تسلسل قهقرایی به ­شمار می‌آید؛ اگرچه با چالش‌هایی روبه‌روست که در این نوشتار به آن پرداخته شده است تا اینکه به موضع مختار نیز در حوزۀ توجیه باور اخلاقی اشاره شود. پیامد تبیین رویکرد حاضر این است که پیوندی وثیق میان اخلاق هنجاری و فرااخلاق وجود دارد؛ به این صورت که بحث توجیه باور اخلاقی تأثیرگذار در شناسایی قلمرو مصادیق نظریۀ هنجاری اخلاقی، به‌ویژه فایده­گرایی و خودگرایی طبیعت­گرایانه است.

کلیدواژه‌ها


  1. ابن‌اثیر، مبارک بن محمد؛ النهایۀ فی غریب الحدیث والاثر؛ قم: مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان، 1367.
  2. ابن‌سیده، علی بن اسماعیل؛ المحکم والمحیط؛ بیروت: دار اکتب العلمیة، 1421ق.
  3. ابن‌فارس، احمد؛ معجم مقاییس اللغة؛ چ1، قم: مکتب الاعلام الاسلامی‏، 1404ق.
  4. ابن‌منظور، محمد بن مکرم‏‏؛ لسان العرب‏؛ بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع- دار صادر، [بی‌تا].
  5. ازهری، محمد بن احمد؛ تهذیب اللغة؛ بیروت: دار احیاء تراث العربی، 1421ق.
  6. اشعرى‏، ابوالحسن؛ مقالات الاسلامیین واختلاف المصلین‏؛ تحقیق فرانس شتاینر؛ چ3، آلمان: ویسبادن، 1400ق.
  7. افراشی، آزیتا، بلقیس روشن و شهرام رنجبری؛ «نقش متغیرهای اجتماعی در تعیین پیش‌نمونه‌های زبانی»؛ فصلنامۀ پازند، ش 22 و 23، پاییز و زمستان 1389.
  8. ایجى، میر سید شریف؛ شرح المواقف‏‏؛ چ1، قم: الشریف الرضی، 1325ق‏. ‏
  9. تفتازانى‏، سعدالدین؛ شرح المقاصد‏؛ چ1، قم‏:الشریف الرضی، 1409ق‏.‏
  10. 10.  جوهری، اسماعیل بن حماد؛ الصحاح؛ بیروت: دار العلم للملایین، 1376ق.
  11. 11.  حلبى‏، على‌اصغر؛ تاریخ علم کلام در ایران و جهان‏؛ چ3، تهران: انتشارات اساطیر، 1376.‏
  12. 12.  راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ مفردات الفاظ القرآن؛ بیروت: دار القلم، 1412ق.
  13. 13.  روشن، بلقیس و لیلا اردبیلی؛ مقدمۀ معناشناسی شناختی؛ [بی‌جا]: نشر علم، 1392.
  14. 14.  شهید ثانى، زین‌الدین بن علی؛ حقائق الایمان مع رسالتی الاقتصاد والعدالة؛ چ1، قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى، 1409ق‏.‏

15. طباطبائى، سیدمحمدحسین‏؛ المیزان فى تفسیر القرآن‏؛ چ5، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، 1417ق‏.‏

  1. 16.  طبرسى، فضل بن حسن‏؛ مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏؛ چ3، تهران: انتشارات ناصرخسرو،  1372.‏
  2. 17.  فاضل مقداد؛ ارشاد الطالبین الى نهج المسترشدین؛ قم: انتشارات کتابخانۀ آیت‌الله مرعشى، 1405ق.‏
  3. 18.  فخر رازى، محمد بن عمر؛ مفاتیح الغیب‏؛ چ3، بیروت: دار احیاء التراث العربی‏، 1420ق‏.‏
  4. 19.  فراهیدی، خلیل بن احمد؛ العین؛ قم: نشر هجرت، 1409ق.
  5. 20.  فیروزآبادی، محمد بن یعقوب؛ القاموس والمحیط؛ بیروت: دار الکتب العلمیه،  1415ق.
  6. 21.  قائمی‌نیا، علیرضا؛ معناشناسی شناختی قرآن؛ تهران: چ1، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، 1390.
  7. 22.  قاضى عبدالجبار؛ شرح الاصول الخمسة؛ چ1، بیروت: دار احیاء التراث العربی‏، 1422ق.
  8. 23.  قرشی، علی‌اکبر؛ قاموس قرآن؛ تهران: دار الکتب الاسلامیۀ، 1371.
  9. 24.  مرتضی زبیدی؛ محمد بن محمد؛ تاج العروس؛ بیروت: دار الفکر، 1414ق.
  10.  مصطفوی، حسن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‌؛ تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌، 1368.
  11. 26.  نصرتی، شعبان و محمد رکعی؛ «سرشت مقوله‌بندی»؛ فصلنامۀ ذهن، ش62، تابستان 1394.
  12. 27.  نصرتی، شعبان؛ معناشناسی شناختی قلب در قرآن؛ پایان‌نامۀدکتری رشتۀ کلامامامیه، پاییز 1392.
  13. 28.  نصیری، منصور؛ «ایمان از دیدگاه علامه طباطبائی»؛ فصلنامۀ قبسات، سال 19، ش 73، پاییز 1393.
    1. 29.  Taylor, john; linguistic categorization; New York: Clearndon press, 1995.

30. Evans, Vyvyan & Benjamin Bergen & Jorg Zinken; The Cognitive linguistic Reader Equinox First Published; Londan,  2007.

31. Evans, Vyvyan & Melanie green; Cognitive Linguistics an Introduction; Edinburgh: Edinburgh University Press, 2006.

32. Croft, william; D.alan cruse; Cognitive Linguistics; New York: Cambridge university press, 2004.

33. the oxford handbook of cognitive linguistics; dirk geeraerts and Hubert cuyckens; New York: Oxford university press, 2007.

34. Nerlich, Brigitte & Zazie Todd; Polysemy Flexible Patterns of Meaning in Mind and Language; Berlin & New York, 2003.

35. Riemer, Nick; The Semantics of Polysemy; Berlin & New York: Moutin de Gruyter, 2005.

36. Cuyckens, Hubert & Britta Zawada; Polysemy in Cognitive linguistics; Amsterdam: John Benjamins Publishing Company, 1997.

37. Martin Vanhove; From Polysemy to Semantic Change; Amsterdam: John Benjamins Publishing Company, 2008.

38. Geeraerts, Dirk; Cognitive Linguistics: Basic Readings; berlin & new York: Moutin de Gruyter, 2006.

39. Lakoff, George; Women, Fire and Dangerous Things; Chicago and London: University of Chicago press, 1987.