چیستی فلسفة معرفت و قلمرو آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه معرفت شناسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

 
نوشتار پیش رو پژوهشی است ناظر به چیستی فلسفة معرفت و قلمرو آن و در صدد است ساختار این حوزة دانشی را به گونه‌ای نوآورانه طراحی و پیشنهاد کند. در این مسیر، به تبیین ماهیت، مؤلفه‌ها، اجزا و جوانب مختلف فلسفة معرفت به صورت یک‌جا پرداخته می‌شود؛ زیرا به دلیل لزوم جامع‌نگری، عملاً امکان خُردشدن در اجزای این حوزة دانشی وجود ندارد. فلسفة معرفت، اجمالاً عبارت است از: تأمل عقلی بیرون‌نگرانه دربارة «معرفت». این حوزة دانشی، شامل سه مبحث اصلی است: چیستی‌‌شناسی معرفت، هستی‌شناسی معرفت و معرفت‌شناسی؛ البته مبحث اخیر، امروز خود به دانشی مستقل تبدیل شده است و توجه ویژه‌ای را می‌طلبد. این حوزة دانشی، از سنخ فلسفه‌های مضاف به امور یا مقوله‌ها و قسمی معرفت درجة دوم است. ادبیات علمی و پیشینة پژوهشی و آموزشی فلسفة معرفت در ایران و جهان، اهمیت و ضرورت نظری و کاربردی و اهداف اصلی و فرعی آن، تعریف آن، هویت معرفتی آن، جایگاه آن در میان رشته‌های متعارف، مسائل اصلی و فرعی، کلی و خاص، و کلاسیک و جدید آن، ساختار منطقی - معرفتی آن، حوزه‌های تمحض «پیش‌نیاز»، «هم‌نیاز» و «پس‌نیاز» آن، مباحث اصلی نوشتار حاضر را تشکیل می‌دهند. همچنین در این نوشتار نشان داده خواهد شد که فلسفة معرفت و معرفت‌شناسی با رویکرد اسلامی امکان‌پذیر است و می‌تواند در مسیر تحقق قرار گیرد
 

کلیدواژه‌ها


1. خسروپناه، عبدالحسین؛ فلسفة شناخت؛ تحقیق و تدوین حسن پناهی آزاد؛ چ1، قم: دفتر نشر معارف با همکاری مؤسسة حکمت نوین اسلامی، 1396.
2. ــــــ؛ «فلسفة معرفت»، فلسفه‌های مضاف؛ به کوشش عبدالحسین خسروپناه؛ ج2، چ1، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی، 1385.
3. رشاد، علی‌اکبر، «تعریف فلسفة مضاف»، مجلة ذهن؛ ش63، پاییز 1394، صص5- 34.
4. ـــــــ؛ «فلسفة معرفت دینی»، مجلة ذهن؛ ش40، زمستان 1388، صص5-16.
5. عباس‌زاده، مهدی؛ نظام معرفت‌شناسی اشراقی سهروردی؛ چ2، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی، 1396.
6. قائمی‌نیا، علی‌رضا؛ بیولوژی نص: نشانه‌شناسی و تفسیر قرآن؛ چ1، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی، 1389.
7. مصباح یزدی، محمدتقی؛ آموزش فلسفه؛ ج2، چ7، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی (شرکت چاپ و نشر بین‌الملل)، 1386.
8. مطهری، مرتضی؛ وحی و نبوت: مندرج در مجموعة آثار استاد شهید مطهری؛ ج2، چ20، تهران: انتشارت صدرا، 1392.
9. هیک، جان؛ فلسفة دین؛ ترجمة بهزاد سالکی؛ چ1، تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی، 1376.
 10.Audi, Robert; Epistemology: A Contemporary Introduction to the Theory of Knowledge; Third Edition, New York: Routledge, 2011.
11. _____; The Cambridge Dictionary of Philosophy; First published, Cambridge: Cambridge University Press, 1995.
12.Bird, Alexander; The Epistemology of Science- a Bird’s Eye View; https://link.springer.com/article/10.1007/s11229-010-9740-4.
13.Dancy, Jonathan; An Introduction to Contemporary Epistemology;First published, Oxford & New York: Basil Blackwell, 1985.
14.Epistemology: The Basics of Philosophy; https://www.philosophybasics.com/branch_epistemology.html
15. Friedenberg, Jay & Silverman, Gordon; Cognitive Science; An Introduction to the Study of Mind; First published, London: Sage Publications, 2006.
16. Gallagher, Kenneth T.; The Philosophy of Knowledge; First published, New York: Sheed and Ward, 1964.
17. Lowe, E. J.; An Introduction to Philosophy of Mind; First Published, Cambridge: Cambridge University Press, 2000.