2
گروه فلسفه وکلام دانشکده ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه اصفهان،اصفهان
چکیده
ملاصدرا کامل‌ترین و دقیق‌ترین کتاب فلسفی‌اش را بر مبنای اسفار اربعه نگاشته است. وی در مـقدمة این کـتاب می‌گوید، سیر و سلوک علمی و طی درجات و مـراتب دانـش‌های فلسفی را به سفر روحانی سلاک تشبیه کرده و به این جهت نام این کتاب را اسفار گذاشته است. مدعای این مقاله آن است که ملاصدرا، مسألة شناخت را بر اساس اسفار اربعة عرفا و همچنین قوس صعود و نزول تبیین کرده است. وی با تأسیس مبانی خاصش، سعی دارد راهی برای شناخت جهان، خصوصا شناخت عالم غیب و خداوند، ترسیم کند؛ درحالی‌که این رویکرد عموما توسط شارحان و مفسران اسفار نادیده گرفته شده است. عدم توجه به این رویکرد، در مواردی موجب برداشت‌های متعارض از دیدگاه‌های ملاصدرا شده است. مقالة حاضر با تبیین فرایند شناخت ملاصدرا بر اساس اسفار اربعه، نشان می‌دهد که تبیین شناخت بر مبنای اسفار اربعه، می‌تواند راه حل مناسبی برای برخی تعارضات ظاهری خصوصا در مسئلة علم و ادراک پیش رو نهد.
حاج حسینی، مرتضی؛ «حقیقت علم در حکمت متعالیه»؛ مجموعه مقالات همایش جهانی حکیم ملاصدرا، ج8، ملاصدرا شناخت‌شناسی و علم؛ تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1378، ص19-22.
خسروپناه، عبدالحسین؛ «ساختار دانش فلسفة معرفت بر اساس حکمت صدرایی»؛ ذهن، ش40 ، 1388، ص55-82.
خواجوی، محمد؛ ترجمة حکمت متعالیه در اسفار عقلی اربعه؛ تهران: مولی، 1392.
دهباشی، مهدی؛ «بررسی تطبیقی نظریة علم ملاصدرا و وایتهد»؛ سایت بنیاد حکمت اسلامی صدرا،http://www.mullasadra.org/new _site/persian/Paper%20Bank/MarefatShenasi/Dehbashi.htm
زندیه، مهدی؛ حرکت جوهری و ثبات معرفت؛ قم: مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیه قم، 1390.
سجادی، سید جعفر؛ فرهنگ علوم عقلی؛ چ1، تهران: انتشارات کتابخانة ابن‌سینا، 1341.
ـــــــ؛ فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا؛ تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات، 1379.
طباطبایی، سید محمدحسین؛ نهایة الحکمة؛ قم: موسسه النشر الاسلامی، 1416ق.
علیزاده، بیوک؛ «جایگاه معرفت‌شناسی در فلسفة اسلامی»؛ فصلنامة پژوهشی دانشگاه امام صادق، ش8، زمستان 1377، ص7-29.
ـــــــ؛ جستارهایی در حکمت متعالیه؛ چ2، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق، 1393.
ملاصدرا؛ الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة؛ چ3، بیروت: دار احیاء التراث، 1981م.
)