روش تحقیق شبکه ­ای روش معیار در تولید علم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیات علمی گروه منطق فهم دین / پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

 
با توجه به مبنای هستی­شناختی و معرفت­شناختیِ «رئالیسم شبکه­ای» که پدیده­ها را دارای وجود استقلالی از فاعل شناسا و قابل کشف و دارای ابعاد، سطوح، لایه­ها و زوایای مختلف- هم در اصل وجودشان و هم در ظهور و بروزشان- می­داند، روش موجّه برای کشف حداکثری از واقعیت­ها چیست؟ فرضیة مؤلف در پاسخ به این مسئله چنین است: «روش تحقیقِ شبکه­ای که مبتنی بر گسترۀ شبکۀ هستی و معادلات حرکت در این شبکه است، روش موجه برای کشف حداکثری از واقعیت‌هاست». مقصود از «شبکة هستی» در این فضا، نقشه روابط کل موجودات با یکدیگر است و مقصود از «معادلات حرکت در شبکه هستی» برایندگیری از کمّ و کیف روابط میان پدیده­ها برای ایجاد یک تغییر است. در این روش از سه ابزار هستی­شناختی، به­طورخاص استفاده می­شود: «علل اربع»، «مقولات عشر» و «مقومات سته حرکت». این سه ابزارِ راهبردی، مسئولیت تجزیه پدیده­ها به اجزا و روابطشان و سپس ترکیب آنها برای دستیابی به اثر جدید را به ­عهده دارند. این ابزارهای فلسفی با قرائت حکمت متعالیه، در تمام پدیده­های فردی و جمعی، ذهنی، روحی و رفتاری، مُلکی و ملکوتی، حقیقی و اعتباری- بر اساس منشأ اعتبار یا انتزاعشان- کارایی دارند و می­توانند وحدت را به کثرت تبدیل کرده، سپس کثرات را به وحدت برسانند.
 

کلیدواژه‌ها


  1. ایمان، محمدتقی؛ مبانی پارادایمی روش های کمی و کیفی تحقیق در علوم انسانی؛ قم:پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1388.
  2. توانا، محمد علی؛ «پارادایم واقع‌گرایی انتقادی در فراسوی اثبات‌گرایی و هرمنوتیک:‌ به سوی روش‌شناسی میان رشته‌ای»؛مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی، ش25، زمستان 1393، ص27-56.
  3. حسنی، سید حمید رضا و مهدی  علی‌پور؛ پارادایم اجتهادی دانش دینی؛قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1390.
  4. حسین‌زاده، محمد؛ پژوهش تطبیقی در معرفت‌شناسی معاصر؛قم:مؤسسه امام خمینی€، 1390.
  5. حمیدی‌زاده، محمدرضا؛ پویایی‌های سیستم؛اصفهان:دانشگاه اصفهان، 1379.
  6. شریفی، احمد حسین؛ روش‌شناسی علوم انسانی اسلامی؛طهران:پژوهشگاه علوم انسانی صدرا، 1395.
  7. شعبانی ورکی، بختیار؛ منطق پژوهش در علوم تربیتی و اجتماع:جهت‌گیری نوین؛ مشهد مقدس:شرکت به نشر، 1385.
  8. عبودیت، عبدالرسول؛ درآمدی بر نظام حکمت صدرایی؛قم:مؤسسه امام خمینی€، 1392.
  9. غفاریان، وفا؛ استراتژی اثربخش؛طهران:انتشارات فرا، 1380.
  10. فیاضی، غلامرضا؛ درس‌نامه علم النفس فلسفی؛طهران: سمت، 1392.
  11. کوهن، توماس؛  ساختار انقلاب‌های علمی؛ ترجمة سعید زیبا کلام؛  طهران: انتشارات سمت، 1389.
  12. لی، وانگ؛ سیستم‌های فازی و کنترل فازی؛ ترجمة محمد تشنه‌لب و همکاران؛تهران:دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، 1378.
  13. مصباح یزدی، مجتبی؛ فلسفه اخلاق؛قم:مؤسسه امام خمینی€، 1382.
  14. مصباح یزدی، محمد تقی؛ جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن؛تهران:سازمان تبلیغات اسلامی، 1379.
  15. منصوریان، یزدان؛ «گرندد تئوری چیست و چه کاربردی دارد؟»،  چالشهای علم اطلاعاتدر تحقیقات کیفی، مهوش صلصالی؛اصفهان:دانشگاه اصفهان، 1386.
  16. واسطی، عبدالحمید؛ راهنمای تحقیق با اقتباسی از نگرش اسلام به علم و هستی؛ مشهد:موسسة مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام، 1392.

ـــــ؛نگرش سیستمی به دین؛مشهد: موسسة مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام، 1392.