1
دانشیار گروه معرفت شناسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
2
استادیار گروه کلام امامیه دانشگاه قرآن و حدیث
3
دکتری کلام امامیه دانشگاه قرآن و حدیث
چکیده
وحی به عنوان واژهای معرفتی در قرآن با بسامد بالا به کار رفته است؛ لذا بهرهگیری از دانشهای زبانی جهت فهم معنای وحی ضروری است. معناشناسی شناختی از جمله دانشهایی است که راه را برای کشف و تحلیل روابط درونمتنی قرآن هموار مینماید. برای کشف مفهوم قرآنی وحی از یکی از قواعد معناشناسی شناختی یعنی استعاره مفهومی مدد گرفتهایم تا از رهگذر بررسی واژه وحی در قرآن به مفهومسازی الهی دراینباره نائل آییم و از تحمیل انگارههای غیرقرآنی جلوگیری گردد. قرآن برای بیان مفاهیم والای خویش مخاطب را از رهگذر امور مادی به تأمل در امور غیبی فرا میخواند. در نگاه قرآنی، نبی مخاطب کلام الهی و وحی فرایندی است که طی آن خداوند با نبی ارتباط برقرار میکند و محتوایی ارسال میگردد. مفهوم دریافتی نبی عیناً همان محتوای ارسالی خداوند است و نبی طی فرایند وحی، نقشی انفعالی دارد. وحی تجلی کلام و تکلم الهی است. ویژگی مفهومسازی قرآنی، تأکید بر ارتباطیبودن فرایند وحی است که به کسب معرفت میانجامد؛ لذا وحی در قرآن تلفیقی از جنبه ارتباطی و معرفتی است؛ ارتباطی که از سنخ ارتباط کلامی است. مفهومسازی خداوند از وحی غالباً از طریق الگوی گوینده- شنونده بیان شده است؛ بنابراین وحی سرشتی کلامی دارد.
مفید، محمد بن محمد؛ تفسیر الشیخ المفید؛ قم: بوستان کتاب، 1424ق.
مکارم شیرازی، ناصر؛ الامثل فی تفسیر کتاب الله المنزل؛ قم: مدرسه الامام علی بن ابیطالب، 1421ق.
Driven, R., Wolf, H.-G. & Polzenhagen, F.; “Cognitive Linguistics and Cultural Studies”, in Geeraerts, D. and Cuyckens, H (ed); The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics; New York: Oxford University Press, pp.1203-1221, 2007.
Grady, J. E.; “Metaphor” in Geeraerts, D. and Cuyckens, H (ed); The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics; New York: Oxford University Press, pp.188-213, 2007.
Lakoff, George; “The Contemporary Theory of Metaphor”, In Andrew Orttony (ed); Metaphor and Thought; Cambridge University Press, pp.202-251, 1992.
Lakoff, George.Johnson, Mark; Metaphors we live by; Chicago: the University of Chicago Press, 1980.
Lakoff, George & Johnson, Mark; Philosophy in the flesh: the embodied mind and its challenges to western thought; New York: Basic books, 1999.
Lee, David; Cognitive Linguistics; New York: Oxford University Press, 2001.