نگرش فیزیک‌دانان درباره‌ی واقع‌نمایی نظریه‌های علمی، و پیدایش واقع‌گرایی ساختاری در فلسفه‌ی علم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته‌ی کارشناسی ارشد/ گروه فلسفه علم/ دانشگاه مدیریت ، علم و فناوری/ دانشگاه امیرکبیر/ تهران/ ایران

2 استادیار فلسفه علم و فناوری، گروه آموزش فیزیک، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

واقع‌گرایی ساختاری از دیدگاه‌های تاثیرگذار در فلسفه‌ی علم معاصر است که در میان بسیاری از فیلسوفان علم واقع‌گرا مورد اقبال واقع شده است. این دیدگاه به شکلی سامان‌یافته از سوی جان ورال معرفی شده و دیگران آن را گسترش داده‌اند. هدف از این پژوهش بررسی نسبت میان شکل‌گیری دیدگاه واقع‌گرایی ساختاری و دیدگاه‌های پراکنده‌ی فیزیک‌دانان درباره واقع‌نمایی نظریه‌های علمی است و به این پرسش می‌پردازد که چگونه ساختارگرایی جان ورال بر زمینه‌ای از دیدگاه‌های فیزیک‌دانان درباره‌ی واقعیت فیزیکی و واقع‌نمایی نظریه‌های علمی شکل گرفته است؟ پس از بررسی دیدگاه جان ورال و نیز آرای شماری از فیزیک‌دانان برجسته در باب واقع‌نما بودن نظریه‌های علمی و شرح دو رویکرد مهم در تقابل میان آن‌ها، نشان داده شد که ورال از خلال رویکرد ساختارگرایانه‌ی هانری پوانکاره که به شکل روشن‌تری سامان یافته بود، به نظریه‌ی واقع‌گرایی ساختاری‌اش دست یافته،و نخستین کسی بود که جوهره‌ی اندیشه‌ی پوانکاره را دریافته و سپس آن را به شکلی فنی‌تر و فلسفی‌تر پرورش داده است. همچنین می‌توان نتیجه گرفت که برخلاف دیدگاه معمول، که در بسیاری موارد پنداشته می‌شود نظریه‌های فلسفی از مناقشات میان فیلسوفان سر برمی‌آورند، در این مورد می‌توان به روشنی دید که نظریه‌ی واقع‌گرایی ساختاری جان ورال ریشه در مناقشات فلسفی میان فیزیک‌دانان دارد.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع و مآخذ

    1. Blackmore, J.; Ernst Mach—Deeper Look: Boston Studies in the Philosophy of Science; Academic Publishers, 1992.
    2. Boltzmann, L.; “Theories as Representations” in Philosophy of Science, Danto and S. Morgenbesser (eds.); New York: Meridian Books, pp.245–52, 1960.
    3. Boyd, R.; “The Current Status of Scientific Realism”; in Scientific Realism, J. Leplin (ed.); University of California Press, pp.41-82, 1984.
    4. Hertz, H.; Electric Waves; Translated by D. E. Jones, New York: Dover, 1962.
    5. Hertz, H.; The Principles of Mechanics; Translated by D. E. Jones and J. T. Walley; New York: Dover, 1899.
    6. Hooke, R.;. Micrographia: or some physiological descriptions of minute bodies made by magnifying glasses, with observations and inquiries thereupon’ Printed by Jo. Martyn and Ja. Allestry (to the Royal Society), 1665.
    7. Laudan, L.; “A Confutation of Convergent Realism”, Philosophy of Science; 48 (1), 1981.
    8. Mach, E.; “Sensory Elements and Scientific Concepts”, Boston studies in the philosophy of science, pp.118–126, 1992.
    9. Maxwell, J. C.; Elementary Treatise on Electricity; Oxford: Oxford University Press, 1888.
    10. Mermin, N. D.; “What Is Quantum Mechanics Trying to Tell Us?”, American Journal of Physics; 66, 1998, pp.753–67.
    11. Planck, M.; Die Einheit des physikalischen Weltbildes; Leopzig: Verlag von S, Hirzel, 1909.
    12. 62–75, Section 4 translated in Blackmore.
    13. Poincare´, H.; Science and Hypothesis; The Walter Scott Publishing co, 1905.
    14. Psillos, S.; Philosophy of science AZ; Edinburgh University Press, 2007.
    15. Putnam, H.; Meaning and the Moral Sciences; RKP, 1978.
    16. Quine, W. V.; “Two dogmas of empiricism”; The philosophical review; 60, (1), 1951, pp.20-43.
    17. Stein, H.; “Yes, But ...—Some Skeptical Remarks on Realism and Anti-Realism”, Dialectica; 43, 1989, pp.47–65.
    18. Van Fraassen, B. C.; The Scientific Image; Oxford, 1980.
    19. Van Fraassen, B. C.; “Structure: Its shadow and substance”, The British Journal for the Philosophy of Science; 57 (2), 2006, pp.275-307.
    20. Worrall, J.; “Structural Realism: The Best of Both Worlds?”; Dialectica; 43, 1989, pp.99–124.

     

        


    The Quarterly Journal of

     Zehn

    Vol.23/Issu.92/Winter.2022