ذاتگرایی جدید در تقابل با کلّ ضدّذاتگرایی مابعدنیوتنی تا حال حاضر و روایت جدیدی از ذاتگرایی قدیم است. جناب استاد مصباح یزدی، که در سنّت ذاتگرایی قدیم قرار دارند، دارای دیدگاهی است که در توافق با ذاتگرایی جدید است. طبق ذاتگرایی جدید، حقایق دارای ذوات و خواص ذاتی حقیقی و اعتبارات دارای ذوات و خواص ذاتی اعتباریاند. ذوات و خواص ذاتی موضوعات تجربی از طریق تجربه، موضوعات عقلی از طریق عقل، و موضوعات اعتباری(اعم از اعتبارات تجربی و نقلی، و اعم از اعتبارات توصیفی و توصیهای) از طریق اعتبارات غیردینی و دینی قابل اکتساب و شناسایی میباشند. طبق رویکردی که مصباح یزدی در باب روش و در باب علم دینی دارند، علوم تجربی و نیمهی تجربی علوم اجتماعی و رفتاری به تبع تجربه، علوم عقلی محض به تبع عقل، علوم عقلی غیرمحض به تبع عقل و منابع عقلی دین، و علوم نقلی و نیمهی نقلی علوم اجتماعی و رفتاری به تبع نقل و منابع نقلی دین قابل اکتساب میباشند. بر این اساس، رسالت دین بر تأیید برخی علوم، تهذیب برخی علوم، و تأسیس برخی دیگر است.
مصباح یزدی، محمدتقی (1392). رابطه علم و دین. قم: مؤسسه آموزش پژوهشی امام خمینی.
معیرزاده، مریم (1390). ذاتگرایی ارسطویی و ذاتگرایی علمی برایان الیس. جستارهای فلسفی، 20.
معیرزاده، مریم و اکرمی، موسی (1393). ذاتیگرایی علمی از کریپکی تا الیس. پژوهشهای فلسفی، 15.
موحد ابطحی، سید محمدتقی (پائیز 1394). جایگاه نظریه علم دینی آیتالله مصباح یزدی در میان طبقهبندی جدید نظریههای علم دینی. فصلنامه کتاب نقد، 76، 89-124.
Bigelow, J. C. (1999). Scientific Ellisianism. in: Sankey ed, Causation and Laws of Nature, Dordrecht, Kluwer.
Bird, Alexander (2007). Nature's Metaphysics. Oxford.
Ellis, Brian (2001). Scientific Essentialism. Cambridge.
Ellis, Brian (2012). Social Humanism, A New Metaphysics,Routledge.
Ellis, Brian (2009). The metaphysics of scientific realism. Acumen.
Ellis, Brian (2002). The Philosophy of Nature, Acumen.