اخلاق باور و امکان پذیرش گزاره‌ بدون قرینه کافی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، رشته فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 گروه فلسفه، دانشکده الهیات دانشگاه قم، ایران

چکیده

کلیفورد با ثابت‌دانستن حقیقت عالم و صادق دانستن گزاره در‌‌مطابقت با آن، تنها راه توجیه باور را ارائه دلایل عقلی کافی می‌داند. او با اتخاذ رویکرد «لاأدری‌گری» در‌شرایط قفدان قرینه‌کافی، معیاری غیرقابل‌اجرا مطرح می‌کند و با غفلت از ساحات مختلف وجودی انسان، بسیاری از نیازها و باورهای مهم را به‌حالت تعلیق درمی‌آورد که در‌‌مواردی مستلزم قبول ناآگاهانه یک‌طرف قضیه می‌گردد. جیمز حقیقت عالم را سیال می‌داند و با توصیه به‌آسان‌باوری، حقیقت و صدق را به‌سودمندی فرومی‌کاهد و از اراده معطوف به‌باور سخن می‌گوید. او برآن است که هرگاه ساحت معرفتی نتواند دلایل‌کافی برای توجیه ارائه کند، بقیه ساحات، با استناد به‌ادله عملی، یاری‌گر انسان در‌کسب معرفتند. به‌نظر می‌رسد برای رهایی از نقاط ضعف مطرح در ‌نظریه کلیفورد و جیمز، می‌توان رهیافت میانه‌ای را در‌پیش گرفت و گزاره‌های بدون‌قرینه را به‌نوعی تلقی به‌قبول کرد که در‌‌موضع صدق قرار نگیرد و با پذیرش آن گزاره، بدون فروکاستن معنای صدق و بدون ادعای صدق برای گزاره مفروض، از آثار آن بهره‌مند گشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. آذربایجانی، مسعود (1383). توجیه ایمان از دیدگاه ویلیام جیمز. نشریه پژوهش‌های فلسفی-کلامی، 19، 3-16.
  2. استیوپ، متیاس (1383). معرفت‌پیشینی. ترجمه پیروز فطورچی، ذهن،
  3. ایمزبری، ریچارد (1397). فضیلت باور؛ شکل‌گیری اخلاق باور بدون قرائن. ترجمه علی قنبریان، اطلاعات حکمت و معرفت، 14 (2)، 52- 59.
  4. باربور، ایان (1392). علم و دین. ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، چ8، تهران: انتشارات مرکز نشر‌ دانشگاهی.
  5. پایا، علی (1384). فلسفه تحلیلی: مسائل و چشم‌اندازها. چاپ 2، تهران: انتشارات طرح نو.
  6. پترسون، مایکل (1389). عقل و اعتقادات دینی. تهران: انتشارات طرح نو.
  7. جیمز، ویلیام (1343). دین و روان. ترجمه مهدی قائنی، چاپ 1، تهران: انتشارات بنگاه چاپ و نشر کتاب.
  8. جیمز، ویلیام (1396). پراگماتیسم. ترجمه امیرحسین خداپرست، چاپ 5، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  9. سیدفضل‌اللهی، سیدصابر (بی‏تا). با عینک پراگماتیسم. [بی‌جا]، نسخه الکترونیک.
  10. شریعتمداری، علی (1384). فلسفه. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  11. عظیمی‏دخت، سیدحسین (1399). تأملاتی پیرامون تمایز باور و پذیرش در‌‌ معرفت‌شناسی. نشریه مطالعات معرفتی ‌‌دانشگاه اسلامی،
  12. فعالی، محمدتقی (1377). درآمدی بر معرفت‌شناسی دینی و معاصر. چاپ 1، قم: انتشارات معاونت اساتید نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها.
  13. کاپلستون، فردریک چارلز (1393). تاریخ فلسفه. ج8، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  14. کلیفورد، ویلیام کینگدم (1387). اخلاق باور. ترجمه زینب صالحی، نشریه اطلاعات حکمت و معرفت، 3 (8)، 68-66.
  15. کلیفورد، ویلیام کینگدم (1394). اخلاق باور (پیوند اخلاق و معرفت‌شناسی)، ترجمه علی قنبریان، تهران: انتشارات درخت زندگی.
  16. کندلیش، استوارت (1397). تاریخچه اجمالی نظریه‌های صدق. ترجمه فرشته نباتی، چاپ 1، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
  17. کیایی، حسین (1395). ویلیام جیمز روان‏شناس فیلسوف. تهران: دانژه.
  18. ملایری، محمدحسین (1391). دقیقه‌ای در باب نسبی‌گرایی، مطلق‌گرایی و عینیت باوری. نشریه راهبرد، 21 (64)، 323-293.
  19. محمدی پویا، فرامرز، و ضرغامی همراه، سعید، و سجادی، سید مهدی، و قائدی، یحیی، و محمودنیا، علیرضا (1395). تبیین جایگاه تفکر انتقادی در ‌‌وظیفه‌گرایی معرفتی اخلاق‏باور. نشریه پژوهش‌های اخلاقی، 6 (4)، 183-211.
  20. مردانی، محسن، و ساجدی، علی‌محمد (1393). ملاک حقیقت از دیدگاه پیرس و ویلیام جیمز و نقد آن با تکیه بر ‌آرای ملاصدرا و استاد مطهری. نشریه فلسفه تحلیلی (جستارهای فلسفی- پژوهش‌های‌فلسفی)، 10 (26)، 149-179.
  21. موزر، پل، و تروت، مولدرو (1385). درآمدی موضوعی بر معرفت‌شناسی معاصر. ترجمه رحمت‌الله رضایی، چاپ 1، قم: انتشارات موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی€.
  22. A priori knowledge, in: Britannica.com
  23. Belief, in: www.plato.stanford.edu
  24. Clifford, william kingdom (1886). Lectures and Essays. second edition, Macmillan and New York.
  25. Cohen, Laurence Jonathan (1995). An Essay on Belief and Acceptance. Laurence Jonathan Cohen, Oxford University Press UK.
  26. Deontological ethics, in: www. Wikipedia.
  27. Deontological ethics, in: WWW. Britannica.com
  28. Evidentialism, in: Wikipedia.org
  29. James, William (1907). The Will to Believe and other essays in popular philosophy. Longmans green and co, New York London and Bombay.
  30. James, William (1896). The will to belief. First published in The New World, Volume 5.
  31. Pragmatism, in: www.Plato. Stanford. org.
  32. Rescher, Nicholas (2017). Value Reasoning on the Pragmatic Rationality of Evaluation. ISBN 978-3-319-54139-6 (eBook).
  33. Russell, Bertrand (1946). A history of western philosophy. George Allen and Unwin LTD.
  34. Robinson, Daniel (2003). How religious experience “works”. Jamaican pragmatism and its warrants: the review of metaphysics 56.
  35. The will to belief, in: Wikipedia.com
  36. William kingdom Clifford, in: New World E Com.

 



فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار