طرح‎واره‎های تصویری داستان حضرت ابراهیم(علیه السلام) در قرآن کریم بر مبنای نظریۀ زبان‎شناسی شناختی جانسون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 زبان و ادبیات عربی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه ایلام

2 زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ایلام

3 زبان انگلیسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ایلام

چکیده

بسیاری از مفاعیم انتزاعی در داستان‎های قرآن کریم از راه مفاهیم عینی بیان می‎گردند. جانسون معتقد است انسان بر اساس تجربیاتی که از جهان پیرامون خود کسب می‎کند، برای فهم امور انتزاعی آمادگی بیشتر و بهتری دارا خواهد بود. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به طرح‎واره‎های تصویری داستان حضرت ابراهیم (ع) در قرآن کریم پرداخته تا به این پرسش‎ها، پاسخ دهد؛ طرح‎واره‎های تصویری داستان حضرت ابراهیم (ع) در قرآن کریم دارای چه قابلیت‎های مفهومی است؟ کدام‎یک از انواع طرح‎واره‎های تصویری بیشترین سهم را در انتقال مفاهیم و درک درست از آیات داستان حضرت ابراهیم (ع) دارد؟ نتایج حکایت از آن دارند؛ قرآن کریم به عنوان اثری همه جانبه با توجه به مفاهیم انتزاعی گسترده‎ای که در خود جای داده، دارای طرح‎واره‎های تصویری حرکتی، حجمی و قدرتی بسیاری است. از مجموع آیات دربردارنده‎ی داستان حضرت ابراهیم (ع)، بیشترین آیات شامل طرح‎واره حرکتی است. کمترین آیات طرح‎واره‎ی قدرتی و حجمی هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. قرآن کریم.

    1. اسودی، علی، و مدیری سمیه (1400). بررسی طرح‌واره‎های تصویری قرآن کریم بر اساس نظریه جانسون (مطالعه موردی سوره صافات). فصلنامه پژوهش‎های ادبی-قرآنی، 9 (2)، 56-32.
    2. بهروزی، زهره، و فرع شیرازی، سیدحیدر (1399). بررسی طرح‎واره‎های تصویری «رحمه» در قرآن بر مبنای رویکرد زبان‎شناختی جانسون. فصلنامه پژوهش‎های ادبی- قرآنی، 8 (3)، 49-27.
    3. توفیقی، حسن، تسنیمی، علی، و علومی مقدم، مهیار (1398). تحلیل طرح‎واره‎های قدرتی در غزلیات شمس و پیوند آن با الگوی جهان‏بینی مولانا. مجله شعر‎پژوهی (بوستان ادب) دانشگاه شیراز، 11 (4)، 24-1.
    4. توکل‎نیا، مریم، و حسومی، ولی‌الله (1395). بررسی طرح‌واره‎های تصویری حرف «فی» در قرآن با تکیه بر نظریه جانسون در معناشناسی شناختی. تفسیر پژوهی، 3 (5)، 80-46.
    5. جانسون، مارک (1396). بدن در ذهن: معنای جسمانی معنا، تخیل و استدلال. ترجمه جهانشاه میرزابیگی، تهران: نشر آگاه.
    6. جزایری، نعمت‏الله بن عبدالله (1423ق). النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین. بیروت: دار الأضواء.
    7. خسروی، سمیرا، خاکپور، حسین، و دهقان، سمیرا (1393). بررسی طرح‎های تصویری در معناشناسی ‎شناختی واژگان قرآن (با تمرکز بر طرح حجمی، حرکتی و قدرتی). فصلنامه‎ پژوهش‎های ادبی-قرآنی، 2 (‎4)، 110-94.
    8. دریس، فاطمه، ویسی، الخاص، گرجیان، بهمن، و شرفی، ساسان (1397). بررسی کاربست طرح‎واره‎های تصویری جانسون در قرآن کریم: با تکیه بر اشاره‎های تربیتی و آموزه‎های اخلاقی در کلام وحی. دو فصلنامه آموزه‎های تربیتی در قرآن و حدیث، 2 (4)، 76-59.
    9. راسخ مهند، محمد (1393). درآمدی بر زبان‎شناختی شناسی: نظریه‎ها و مفاهیم. تهران: انتشارات سمت.
    10. روشن، بلقیس، و اردبیلی لیلا (1392). مقدمه‎ای بر معناشناسی شناختی. تهران: علم.
    11. سبزوارى، محمد (1419). ارشاد الاذهان الى تفسیر القرآن. بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
    12. شمس‎آبادی، حسین، ستاری، الهه، و میرزاده طاهره (1399). طرح‎واره‎های تصویری-بلاغی در دفتر لیس للمساء إخوة از ودیع سعاده. دوفصلنامه علمی نقد ادب معاصر عربی، 10 (21)، 159-140.
    13. صالحی، ملیحه (1396). زیبایی‎شناسی طرح‎واره‎های تصویری در قرآن کریم (با رویکرد زبان‎شناسی شناختی). پایان‎نامه کارشناسی ارشد علوم قرآن مجید، دانشکده تربیت مدرس دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم مشهد.
    14. صفوی، کوروش (1382). بحثی درباره طرح‎واره‎های تصویری از دیدگاه معنی‎شناسی شناختی. نامه فرهنگستان، 6 (1)، 85-65.
    15. صفوی، کوروش (1392). درآمدی بر معنی‎شناسی. تهران: شرکت انتشارات سوره‎مهر.
    16. طباطبایى، محمدحسین (1390). المیزان فی تفسیر القرآن. چ2، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    17. طبرسى، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. چ1، تهران: ناصر خسرو.
    18. طبرسى، فضل بن حسن (1412ق). تفسیر جوامع الجامع. چ1، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
    19. طیب، عبدالحسین (1369). اطیب البیان فی تفسیر القرآن. تهران: اسلام.
    20. قرائتى، محسن (1388). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن.
    21. کردبچه، مریم، و معصومی، علی (1389). استعاره‏های هستی شناختی در دست نوشته‏های کودکان. پازند، 6 (23)، 89-79.
    22. کوچش، زلتن (1393). مقدمه‎ای کاربردی بر استعاره. ترجمه شیرین پورابراهیم، تهران: سمت.
    23. کاظمی، مهدی (1394). بررسی طرح‎واره‎های تصوری در غزلیات سنایی. پایان‎نامه کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی. دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه مازندران.
    24. کرد زعفرانلوکامبوزیا، عالیه و ابراهیم پورنیک، فائقه (1398). بررسی طرح‎واره‎های تصویری جانسون در آیات توصیف کننده دوزخ و بهشت در چارچوب معناشناسی شناختی. نشریه ذهن، 79، 119-152.
    25. کریمی بروجنی، مدینه، قائمی، مرتضی و پور‎ابراهیم، شیرین (1396). بازنمایی طرح‎واره نیرو در گزاره‎های دینی و اخلاقی قرآن. مجله پژوهش‎های زبان‎شناسی، 9 (18)، 77-9.
    26. گلفام، ارسلان، افراشی، آزیتا، و مقدم، غزاله (1392). مفهوم‎سازی افعال حرکتی بسیط زبان فارسی: رویکرد شناختی. فصلنامه مطالعات و گویش‎های غرب ایران، 1 (3)، 122-103.
    27. محمدی، مجید، و جمشیدی، فرشته (1399). بررسی طرح‌واره‎های تصویری و استعاره‎های مفهومی در جزء سی‎ام قرآن. فصلنامه‎ی مطالعات ادبی متون اسلامی، 5 (2)، 85-67.
    28. مکارم شیرازى، ناصر (1421ق). الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل. چ1، قم: مدرسه الإمام علی بن أبی‏طالب †.
    29. مکارم شیرازى، ناصر (1371). تفسیر نمونه. چ1، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    30. Lakoff, George (1987). Women, Fire, and Dangerous Things, What Categories Reveal about the Mind, Chicago and London: the University of Chicago Press.
    31. Johnson, Mark (1987). The Body in the Mind: The Bodily Basis of Meaning Imagination, and Reason. Chicago and London: The University of Chicago press.
    32. Loebner, Sebastian (2002). Understanding Semantics (Understanding Language). First edition, Rutledge.

     

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار