بررسی و تحلیل خاستگاهها و نتایج تقسیم علم به بسیط و مرکب در فلسفه ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد

2 گروه فلسفه و حکمت اسلامی/ دانشگاه شاهد

چکیده

از نظر ملاصدرا علم بسیط یعنی کسی چیزی را بداند ولی نسبت به این علم خود و نسبت به متعلَّق آن آگاهی نداشته باشد و علم مرکب یعنی علم به چیزی همراه با آگاهی به این علم و متعلَّق آن. در این مقاله در مقام کشف و گردآوری از روش تحلیل اسنادی و در مقام داوری از روش تحلیل مفهومی و تحلیل عقلی مبانی هستی شناختی و معرفت شناختی استفاده شده است. هدف مقاله حاضر پاسخ به این سوال است که علم بسیط و مرکب چیست و خاستگاهها و همچنین ظرفیتهای این تقسیم کدامند. یافته های مقاله حاضر عبارتند از اولا: هر چند این تقسیم از ابداعات ملاصدرا است اما ریشه های آن را می توان در اندیشه ابن سینا و به طور خاص تمایز بین شعور و شعور بالشعور در فلسفه وی جستجو کرد. در بخش ظرفیتها نیز این تقسیم دارای ظرفیتها و قابلیتهای فراوان برای تبیین برخی از مهمترین مباحث فلسفی از جمله بحث فطرت، بحث علم مادیات است. همچنین این تقسیم بستر لازم را جهت انجام مطالعات فلسفی تطبیقی در برخی از حوزه های مرتبط با علوم شناختی و فلسفه ذهن از جمله بحث خودآگاهی و بحث ناخودآگاه فراهم می کند

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابراهیمی دینانی غلامحسین (1380). علم بسیط و علم مرکب. خردنامه صدرا، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 23، 5-11.
  2. ابن‌سینا (1404ق الف). الشفاء، الطبیعیات. ج2 (النفس)، با تحقیق سعید زاید، قم: مکتبة آیة الله مرعشی.
  3. ابن‌سینا (1404ق ب). التعلیقات. عبدالرحمن بدوی، بیروت: مکتب الاعلام الاسلامی.
  4. ابن‌سینا (1371). المباحثات. با تصحیح و تحقیق محسن بیدارفر، قم: انتشارات بیدار.
  5. ابن‌سینا (1375). الاشارات و التنبیهات. با شرح خواجه طوسی و شرح شرح از قطب الدین رازی، قم: نشر البلاغه.
  6. ابن‌سینا (1382). الاضحویة فی المعاد. محقق حسن عاصی، تهران: انتشارات شمس تبریزی.
  7. اسدی، مهدی (1401). دو تفسیر مختلف از علم اجمالی در فلسفۀ سینوی و توانایی آن در حل اشکال فرمول‌های پیچیده در رد وجود ذهنی. تأملات فلسفی، 12 (29)، 463-429.
  8. حیدری، کورش، و رضازاده جودی، محمدکاظم (1397). شعور همگانی در حکمت متعالیه و نقش آن در تعامل با محیط زیست. معرفت فلسفی، 62، 52-39.
  9. خادمی، وحید، و کنعانی، فاطمه (1401). استعاره مفهومی دانستن به مثابه دیدن در نظام فلسفی ملاصدرا. حکمت معاصر، 13 (1)، 60-29.
  10. داوری اردکانی، رضا (1379). ادراک بسیط و ادراک مرکب در نظر ملاصدرا و فلسفه لایب‌نیتس. خردنامه صدرا، 19، 5-7.
  11. زمانیها، حسین (1391). بررسی تطبیقی رابطه وجودی انسان با عالم از دید هیدگر و ملاصدرا. انسان‌پژوهی دینی، 27، 81-104.
  12. زینلی، روح‌الله، نجف‌زاده تربتی، علیرضا، و حسینی شاهرودی، سیدمرتضی (1396). مبانی فلسفی صدرالمتألهین در اثبات علم تمامی موجودات به خداوند. آموزه‌های فلسفه اسلامی، 20، 29-46.
  13. سعیدی مهر، محمد، و صفر نوراله، اکرم (1396). آگاهی مرتبه بالاتر در فلسفه ابن‌سینا. حکمت سینوی، 21 (58)، 20-5.
  14. طوسی، نصیرالدبن (1377). اخلاق محتشمی. تصحیح محمدتقی دانش‌پژوه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  15. غزالی، محمد بن محمد (بی‌تا). احیاء علوم الدین. تحقیق حافظ عراقی، عبدالرحیم، ج1، دار الکتاب العربی.
  16. فاضلی، علیرضا (1386). علم موجودات مادی و علم به موجودات مادی. فصلنامه اندیشه دینی، دانشگاه شیراز، 23، 65-82.
  17. گنابادی، سلطان علیشاه (1408). بیان السعاده فی مقامات العباده. بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
  18. ملاصدار (بی‌تا). ایقاظ النائمین. تصحیح محسن مؤیدی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  19. ملاصدرا (1354). المبدأ و المعاد. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  20. ملاصدرا (1360). اسرار الآیات. تصحیح محمد خواجوی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  21. ملاصدرا (1378). سه رساله فلسفی (متشابهات القرآن - المسائل القدسیة - اجوبة المسائل). تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
  22. ملاصدرا (1387). رسالة الاصول الثلاثة. تحقیق و تصحیح ماجد احمد، بیروت: دار المعارف الحکمیه.
  23. ملاصدرا (1399). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، 9ج، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چ5.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار