استاد تمام گروه علمی منطق فهم دین، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
چکیده
چکیده
نقش دانش تجربی در ساخت تمدن جدید و تحولات زندگی بشر از جهات مختلفی قابل بررسی بوده و رویکردهای مختلفی را سبب شده است. از جمله جریانهایی که همپای خیزش علمی جدید پا به عرصه ظهور گذاشته و تاثیرات درخور توجهی در عرصه فکر، فرهنگ و معرفت بشری، بویژه در جهان غرب گذاشته علمگرایی است. جریان یاد شده لوازم و اقتضائاتی در حوزه هستی-شناسی، معرفت‌شناسی و روش‌شناسی در پی دارد که همه اندیشمندان حوزه معرفت، از جمله فیلسوفان علم و فیلسوفان دین را به تامل و ژرفنگری در آن فرامی‌خواند. این، بویژه از آن رو است که رویکرد یاد شده به‌طور ضمنی دلالتهای حایز اهمیتی نیز در حوزه دین‌شناسی و رابطه علم و دین داشته و کم‌ترین تاثیر آن چیرگی مطلق علم بر ساحت دین و معرفت دینی است. بدین‌روی مقاله حاضر بر آن است تا رویکرد فوق و دلایل حامیان آن را به روش توصیفی بیان و سپس آن را به روش عقلی-تحلیلی در معرض داوری قرار دهد. ماحصل تحقیق این است که حساب علم از علمگرایی جدا است، علمگرایی نه از پایگاه منطقی و معرفتی استواری برخوردار است، نه کارکرد مثبتی در حوزه علم و معرفت خواهد داشت.
ایلخانى، محمد (1382). تاریخ فلسفه در قرون وسطى و رنسانس. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانى دانشگاهها (سمت)، چ1.
برهیه، امیل (1377). تاریخ فلسفه قرون وسطى و دوره تجدد. ترجمه و تلخیص یحیى مهدوى، تهران: خوارزمى، چ1.
چالمرز، آلن فرانسیس (1389). چیستی علم. ترجمه سعید زیباکلام، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
دیویس، پل و دیگران (1400). پرسشهای ابدی: گفتارهایی درباره راز آفرینش انسان و جهان. دفتر اول، تهران: پارسیک.
فرخی بالاجاده، علیرضا، و علیزمانی، امیرعباس (1391). بررسی استدلالهای ماتریالیستی ریچارد داوکینزدربارة خدا و تکامل. جستارهای فلسفة دین، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1 (2)، پاییز و زمستان، 105-128.
فرخی بالاجاده، علیرضا (1389). بررسی «استدلال سادگی» ریچارد داوکینز دربارهی پیدایش جهان با تکیه بر آرای کیث وارد. پژوهشهای فلسفی، 18، پاییز و زمستان، ، 135-154.
فتحی‌زاده، مرتضی (1392). طبیعتگرایی علمی و فراطبیعتگرایی دینی. پژوهشهای علم و دین، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 4 (2)، پاییز و زمستان ، 111-128.
)