تلفیق مفهومی: مطالعة موردی واژة «نطق» در قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیار گروه زبان شناسی/دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشجوی دکتری زبان شناسی/دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

 
یکی از علوم کاربردی در پژوهش­های قرآنی، بهره­گیری از علم معنا­شناسی در این پژوهش­هاست. در این پژوهش تلاش بر این است که یکی از مصادیق قوة نطق در انسان یعنی مشتقات واژة «نطق» در قرآن بررسی شود. نکته­ای که در زمینة کاربرد این واژه در زبان قرآن کریم مطرح می‌باشد، این است که مشتقات این واژه در زبان قرآن کریم برای اشاره به سخن‌گفتن غیرانسان نیز به کار رفته است و این در حالی است که زبان­شناسان و واژه­شناسان عرب کاربرد این واژه و مشتقات آن را ویژة انسان دانسته‌اند. نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل داده­ها در چارچوب نظریۀ تلفیق مفهومی مؤید این واقعیت است که کاربرد مشتقات «نطق» برای اشاره به سخن‌گفتن غیرانسان در زبان قرآن کریم به منظور تقریب ذهن بشر به حقایق غیرمادی با واسطة اشیا و پدیده­های ملموس و عینی جهان مادی است. قرآن کریم برای بیان مفاهیم انتزاعی همچون روشن شدن حقایق بر انسان در روز قیامت، از تلفیق مفاهیم عینی و ملموس بهره برده است.

کلیدواژه‌ها


  1. اردبیلی، لیلا و لیلا صادقی؛ «پیوستگی معنایی متن از منظر نظریة آمیختگی مفهومی»؛ جستارهای زبانی، ش26، 1394، ص27-47.
  2. خلیلی­فر، فاطمه‌سادات؛ «فلسفة زبان در قرآن»؛ پایان‌نامة کارشناسی ارشد رشتة زبان‌شناسی همگانی، دانشکدة ادبیات، زبان‌ها و تاریخ؛ دانشگاه الزهراء(سلام‌الله علیها)، 1390.
  3. راسخ­مهند، محمد؛ درآمدی بر زبان‌شناسی شناختی؛ تهران: انتشارات سمت، 1394.
  4. راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ مفردات الفاظ قرآن؛ ترجمة حسین خداپرست؛ تهران: انتشارات نوید اسلام، 1395.
  5. صفوی، کوروش؛  درآمدی بر معنا‌شناسی؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی، 1379.
  6. طباطبائی، سیدمحمدحسین؛ تفسیر المیزان؛ ترجمة سیدمحمد موسوی همدانی؛ قم: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، 1389.
  7. قرشی، علی­اکبر؛ قاموس قرآن؛ارومیه: دار الکتب الاسلامیة، 1352.
  8. معین، امرالله و هنگامه بیادار؛ «تسبیح موجودات غیر ذی­شعور از دیدگاه قرآن کریم»؛ پژوهش­نامة معارف قرآنی، ش18، 1394، ص7-34.
  9. مؤذنی، علی‌محمد؛ «تحلیل برخی از استعاره­های مفهومی فارسی با استفاده از الگوی شبکه­ای و ادغام»؛ ادب فارسی، سال چهارم، ش13، 1393، ص1-16.

10. میردهقان، مهین­ناز؛ درآمدی بر نظریه­های زبان‌شناسی شناختی (همراه با برخی جنبه­های کاربردی)؛چ1، تهران: انتشارات کوشیار، 1395.

  1. Evans Vyvyan. & Melanie Green; Cognitive Linguistics: An Introduction; Edinburgh: Edinburgh University Press, 2006.
  2. Fauconnier, Gille; Mappings in Thought and Language; Cambridge: Cambridge University Press, 1997.
  3. Faucconier, Gille & Mark Turner; "Conceptual Integration Networks"; Cognitive Science, Vol.22, pp.133-187, 1998.
  4. _____; The Way We Think; New York: Basic Books, 2002.
  5. Lakoff, Goerge. & Mark Johnson; Metaphors We Live by;Chicago: University of Chicago Press, 1980.
  6. Turner, Mark; Reading Minds: The Study of English in the Age of Cognitive Science; Princeton, NJ: Princeton University Press, 1991.