1
دانشجوی دکتری، رشته فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2
گروه فلسفه، دانشکده الهیات دانشگاه قم، ایران
چکیده
کلیفورد با ثابتدانستن حقیقت عالم و صادق دانستن گزاره درمطابقت با آن، تنها راه توجیه باور را ارائه دلایل عقلی کافی میداند. او با اتخاذ رویکرد «لاأدریگری» درشرایط قفدان قرینهکافی، معیاری غیرقابلاجرا مطرح میکند و با غفلت از ساحات مختلف وجودی انسان، بسیاری از نیازها و باورهای مهم را بهحالت تعلیق درمیآورد که درمواردی مستلزم قبول ناآگاهانه یکطرف قضیه میگردد. جیمز حقیقت عالم را سیال میداند و با توصیه بهآسانباوری، حقیقت و صدق را بهسودمندی فرومیکاهد و از اراده معطوف بهباور سخن میگوید. او برآن است که هرگاه ساحت معرفتی نتواند دلایلکافی برای توجیه ارائه کند، بقیه ساحات، با استناد بهادله عملی، یاریگر انسان درکسب معرفتند. بهنظر میرسد برای رهایی از نقاط ضعف مطرح در نظریه کلیفورد و جیمز، میتوان رهیافت میانهای را درپیش گرفت و گزارههای بدونقرینه را بهنوعی تلقی بهقبول کرد که درموضع صدق قرار نگیرد و با پذیرش آن گزاره، بدون فروکاستن معنای صدق و بدون ادعای صدق برای گزاره مفروض، از آثار آن بهرهمند گشت.
فعالی، محمدتقی (1377). درآمدی بر معرفتشناسی دینی و معاصر. چاپ 1، قم: انتشارات معاونت اساتید نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاهها.
کاپلستون، فردریک چارلز (1393). تاریخ فلسفه. ج8، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کلیفورد، ویلیام کینگدم (1387). اخلاق باور. ترجمه زینب صالحی، نشریه اطلاعات حکمت و معرفت، 3 (8)، 68-66.
کلیفورد، ویلیام کینگدم (1394). اخلاق باور (پیوند اخلاق و معرفتشناسی)، ترجمه علی قنبریان، تهران: انتشارات درخت زندگی.
کندلیش، استوارت (1397). تاریخچه اجمالی نظریههای صدق. ترجمه فرشته نباتی، چاپ 1، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
کیایی، حسین (1395). ویلیام جیمز روانشناس فیلسوف. تهران: دانژه.
ملایری، محمدحسین (1391). دقیقهای در باب نسبیگرایی، مطلقگرایی و عینیت باوری. نشریه راهبرد، 21 (64)، 323-293.
محمدی پویا، فرامرز، و ضرغامی همراه، سعید، و سجادی، سید مهدی، و قائدی، یحیی، و محمودنیا، علیرضا (1395). تبیین جایگاه تفکر انتقادی در وظیفهگرایی معرفتی اخلاقباور. نشریه پژوهشهای اخلاقی، 6 (4)، 183-211.
مردانی، محسن، و ساجدی، علیمحمد (1393). ملاک حقیقت از دیدگاه پیرس و ویلیام جیمز و نقد آن با تکیه بر آرای ملاصدرا و استاد مطهری. نشریه فلسفه تحلیلی(جستارهای فلسفی- پژوهشهایفلسفی)، 10 (26)، 149-179.
موزر، پل، و تروت، مولدرو (1385). درآمدی موضوعی بر معرفتشناسی معاصر. ترجمه رحمتالله رضایی، چاپ 1، قم: انتشارات موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.
A priori knowledge, in: Britannica.com
Belief, in: www.plato.stanford.edu
Clifford, william kingdom (1886). Lectures and Essays. second edition, Macmillan and New York.
Cohen, Laurence Jonathan (1995). An Essay on Belief and Acceptance. Laurence Jonathan Cohen, Oxford University Press UK.