پژوهشی معرفت‌شناسانه دربارۀ «فکر» و «نظر» در مراتب صدور در اثولوجیا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری رشتۀ فلسفه و کلام اسلامی. دانشگاه پیام نور. ایران. تهران جنوب.

3 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه پیام نور، ایران، تهران.

4 استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه پیام نور، ایران، تهران.

چکیده

درکتاب اثولوجیا «فکر» و «نظر» در مباحث مختلفی مطرح می‌شود. هر فکری به فاعل تفکر و نیز متعلق فکر نیاز دارد و «نظر» نیز معمولا در مقابل «عمل» معنا می‌یابد. مسئله این است «فکر» و «نظر» در اثولوجیا چگونه بررسی می‌شود و آیا «فکر» و «نظر» یکی هستند و برهم منطبقند یا دو امر جدای از هم و مربوط به حوز‌ه‌های مختلف هستند؟ فکر در اثولوجیا در نسبت با نفس و عقل در دو عالم عقل و عالم محسوسات، و در نسبت با خدا مطرح می‌شود. در این نوشتار باتوجه به نسبت نخست آن، دو تعریف از «فکر» و وظایف نفس مطرح می‌شود. یکی «دریافت تعقلی نفس» و دیگری «فکر» به‌معنای «تدبیر بدن» است؛ اما در نسبت دوم یعنی فکر در نسبت با خدا، فکر به‌معنای «حرکات از مقدمات به نتایج» است، و با دلایلی فکر از خدا سلب می‌شود. اما بحث «نظر»نیز در خدا و عقل و نفس به یک ‌معناست و متفاوت از اندیشۀ پیشینیان که در مقابل «عمل» بود، به حوزۀ وجودشناسی مربوط می‌شود. لذا در این نوشتار با نگاهی معرفت‌شناسانه روش توصیفی-تحلیلی «فکر» و «نظر» را در اثولوجیا بازخوانی می‌کنیم و به پرسش‌های مطرح شده در قالب تحلیل پاسخ می‌دهیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. رآن کریم.

    1. ابن‌سینا (1405ق). منطق شفا. ج3، قم: مرعشی نجفی.
    2. ارسطو (1384). متافیزیک. ترجمۀ شرف‌الدین خراسانی، چ3، تهران: انتشارات حکمت.
    3. ارسطو (1392). اخلاق نیکوماخوس. ترجمۀ صلاح‌الدین سلجوقی، تهران: مؤسسۀ انتشارات عرفان.
    4. ارسطو (1391). دربارۀ نفس. ترجمه و تعلیقات و حواشی علیمراد داودی، چ2، تهران: مؤسسۀ انتشارات دانشگاه تهران.
    5. اعسم، عبد الامیر (1989). کتاب المبین فی شرح ألفاظ‍‌ الحکماء و المتکلّمین (المصطلح الفلسفی عند العرب). قاهره- مصر: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
    6. افلاطون، (1366). دورۀ آثار افلاطون. ج1، ترجمۀ محمدحسن لطفی-رضا کاویانی، تهران: خوارزمی.
    7. انتظام، سیدمحمد (1384). اثولوجیا و حکمت متعالیه صدرالمتألهین. پایان‌نامۀ دکتری، دانشگاه قم.
    8. راغب اصفهانى حسین بن محمد، (1412ق). المفردات فی غریب القرآن. تحقیق صفوان عدنان داود، بیروت: دار العلم- دمشق: الدار الشامیه.
    9. عباسی ‌حسین‌آبادی، حسن (1397). مفهوم خدا در اثولوجیا باتأثیرپذیری از اندیشۀ ارسطو. اندیشه دینی، 18 (69)، 119-136.
    10. عباسی حسین‌آبادی، حسن (1398). بررسی نسبت نظر و عمل ابن‌سینا در مقایسه با ارسطو. تأملات فلسفی، 9 (22)، 295-321.
    11. فلوطین، (1413ق). اثولوجیا افلوطین عندالعرب. تحقیق عبدالرحمن بدوی، الطبعه 3، قم: انتشارات بیدار.
    12. فلوطین، (1378). اثولوجیا. ترجمه و شرح حسن ملکشاهی، تهران: سروش.
    13. فلوطین، (1366). دورۀ آثار فلوطین. ترجمۀ محمدحسن لطفی، ج2، تهران: انتشارات خوارزمی.

     

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار