دانشیار گروه عرفان موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره), قم, ایران
چکیده
بسیاری از فلاسفه بر این باورند که در علم حصولی، حکایت مفهوم یا صورت ذهنی از محکی خود، ذاتیِ صورت ذهنی است؛ به این معنا که اولا خاصیت حکایت‌گری را نمی‌توان از مفهوم یا صورت ذهنی جدا کرد و ثانیا هر مفهومی صرفا با یک محکی خاص ارتباط دارد، و به‌اصطلاح، هر چیزی را نشان نمی‌دهد. اما برخی بر این باورند که نظریه «حکایت ذاتی» صحیح نیست و نظریة درست در زمینة حکایت‌گری علوم حصولی، دیدگاه مرحوم علامه مصباح یزدی (ره) است که با عنوان «حکایت شأنی» شناخته می‌شود. در این نوشتار، با بررسی دو دیدگاه مزبور نشان داده‌ایم که اولا اشکالاتی که نسبت به «حکایت ذاتی» مطرح شده-اند، صحیح نیستند، ثانیا نظریة «حکایت شأنی» - دست‌کم بر اساس برخی خوانش‌های ارائه شده – نه قابل دفاع است و نه با مبانی دیگر علامه مصباح یزدی (ره) سازگار است.
برهان مهریزی، مهدی، و مجتبی مصباح (1388). ماهیت «حکایت» از دیدگاه استاد مصباح. معرفت فلسفی، 23، 11-50.
برهان مهریزی، مهدی، و مجتبی مصباح (1389). حکایت ذاتی در بوتة نقد. معرفت فلسفی، 29، 83-106.
سبزوارى، ملاهادی (1369- 1379). شرح المنظومه. تصحیح و تعلیق از حسن حسن‌زاده آملى، تحقیق و تقدیم از مسعود طالبى، تهران: نشر ناب.
سهروردی، شهاب‌الدین (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. به تصحیح و مقدمه هانرى کربن و سیدحسین نصر، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
صدرالمتألهین (1375). مجموعه رسائل فلسفى صدرالمتألهین. تهران: حکمت.
صدرالمتألهین (1981م). الحکمةالمتعالیة فى الأسفار العقلیة الأربعة. چ3، بیروت: دار احیاء التراث.
مصباح یزدی، محمدتقی (1405ق). تعلیقة علی نهایة الحکمة. قم: در راه حق.
مصباح یزدی، محمدتقی (1384). شرح برهان شفا. ج 1و 2، تحقیق و نگارش از محسن غرویان، قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى.
مصباح یزدی، محمدتقی (1391). آموزش فلسفه. قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى.
یزدان‌پناه، سید‌یدالله (1391). حکمت اشراق: گزارش، شرح و سنجش دستگاه فلسفی شیخ شهاب‌الدین سهروردی. تحقیق و نگارش از مهدی علی‌پور، چ2، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و تهران: سمت.
)