هیئت علمی گروه فرهنگپژوهی/ پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
چکیده
جهان فرهنگی قرآن شالودهساز اصول و قواعد ساختاری و شناختاری است که با اتکا بر جهانبینی الهی تفسیر جامعی از زندگی سعادتمند بشری در یک سازة منطقی ارائه میدهد. در این سازه، شاخص تمایز برای معرفت در نگاهی کثرتگرایانه دیده میشود که تمام جنبههای اکتسابی و فطری شناخت انسان و نیز عقل عملی او به عنوان مبانی معرفتشناختی مورد توجه قرار میگیرد. در جهان فرهنگی قرآن، دستگاه معرفتی چونان گفتمانهای معاصر صرفاً بر نگاه آلی و تکسویة تجربی سامان نیافته، بلکه بر دادههای متافیزیک نیز تأکید دارد که ضمن وجود ضمانت صدق، میزان خطاناپذیریاش از جمله در داوریهای فرهنگی واجتماعی اندک است. در این حوزه، متناظر با حوزة هستیشناختی، نگاهی جامع حاکم است که هم به شیوههای مبتنی بر مشهودات بیرونی توجه دارد و هم شهودات درونی را از دایرة نظر دور نمیدارد. وحی در این گفتمان به عنوان منبع خطاناپذیر قلمداد میشود و منابع و ابزارهای دیگر شناخت این جهان فرهنگی از جمله ادراک عقلی، حواس، تاریخ و ادراک حضوری در کنار وحی در رتبة بعدی قرار دارند که به این هویت گفتمانی انتظام ویژهای میدهند.