2
عضو هیات علمی گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه قم
چکیده
فلسفه رشر دفاع از عقلانیت اهداف در برابر عقلانیت ابزاری است. رشر عدم توجه به جامعیت مفهوم عقلانیت را موجب درک ناقصی از عقلانیت میداند. عقلانیت عملی علاوه بر جنبه ابزاری، جنبه ارزششناختی دارد که مناسب بودن اهداف را تعیین میکند و این دو مولفه به صورتی منسجم و هماهنگ درهم آمیختهاند. رشر شکاف بین واقعیت و ارزش را مهم میداند و برآن است که با گام کوتاه بدیهیات میتوان از آن گذر کرد. با غیر منطقی دانستن نسبیگرایی و اثبات عقلانیت اهداف و اصول بنیادی عقلانیت به جهانی بودن عقلانیت اصرار میورزد. وی با معرفی سلسله مراتب هنجاری برای انتخاب یک راه حل عقلانی در یک موقعیت معین، وابسته بودن تصمیمهای عقلانی به محیط پیرامونی، نیز نسبیت عقلانیت در لایههای پایینی را میپذیرید. در پژوهش حاضر بعضی از ارکان نظریه رشر: بهینهسازی، مفهوم آدمیت، تعهد وجودی به درک نفس و رابطه واقعیت و ارزش مورد نقد قرار گرفته است.
روبیژک، پل، ارزشهای اخلاقی در عصر علم؛ ترجمه محبوبه و نفیسه ساطع؛ تهران: نشر حکمت، ۱۳۸۱.
کاپلستون، فردریک؛ تاریخ فلسفه؛ ج۱، ترجمه سیدجلالالدین مجتبوی؛ چ2، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش، ۱۳۸۶.
لازی، جان؛ درآمدی به فلسفه علم؛ ترجمه علی پایا؛ چ2، تهران: انتشارات سمت، ۱۳۷۷.
Foley, Richard; ‘Some Dirrefent Conception of Rationality’ in McMillim (ed); Notre Dame, 1988.
Hume, Daived; A Treatise on Human Nature; bk, II. Pt. Iii. Sect.3, 1739.
Kekes, John; "Rescher on Rationality and morality A system of progmatic Idealism", philosophy and phenomenological Research; vol.54, no.2, (2 Jun, 1994, pp.415-420, Retrieved from https://www.jstor.org/stable/2108502.
MacIntyre, Alasdir; After Virtue: Astudy in Moral Theory, Notre Dame, 1984.
Moutafakis, nicholas J.; Rescher on Rationality, Values and Social Responsibility, A Philosophical portrat, vol.1, 2007, Retrieved from https://www.ontosverlag.com.
Price, Richard; D. F. R. S,A Review of the Principal Questions in Morals; London, 1787.
_____; Rationality, A Philosophical Inquiry into the Nature and Rationale of Reason, United States; Oxford: Clarendon Press , 1988.
_____; “Is Reasoning about Values Viciously Circular?”, The Journal of Value Inquiry; 35, 2001, pp.5-12.
_____; “Value Reasoning on the Pragmatic Rationality of Evaluation”, ISBN 978-3-319-54139-6 (eBook), 2017.
Sidgwick, Henry; A Method of Ethics; 7th , London, 1928.
Simon, Herbert A.; Reason in Human Affairs; Stanford, Calif, 1983.
Stenmark, Mikaeal; Ratinality in Science, Religion and Everyday Life, A Critical Evaluation of four models of Rationality; Noter Dame, , 2016.
Yoon, Yong-pil; “A Picture of a cat against Cholera? Rationality in History as Seen from a Universalist Perspective”, 2020, Retrieved from https://www.tandfonline.com7/loi/tsep20, pp.1-13.