ارزیابی معضل جفت‌شدگی نفس و بدن از منظر صدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 موسسه امام خمینی

2 دانشیار و عضو هیأت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی ره

3 استادیار گروه فلسفه موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی ره

چکیده

معضل جفت‌شدگی این است که چرا و چگونه ممکن است یک نفس خاص به بدنی خاص تعلق پیدا کند یا از آن متکون شود؟ براساس عدم پاسخ به این سوال ادعا می‌شود تعامل علی میان نفس مجرد و بدن مادی ممکن نیست. نگارنده پس از ارائه تبیینی جدید از تفاوت معضل جفت‌شدگی با چالش علیت ذهنی، این معضل را دارای سابقه‌ای طولانی در فلسفه اسلامی دانسته و به ارزیابی دیدگاه ملاصدرا در حل این معضل پرداخته است. به نظر نگارنده، تقریر نحوه ترکیب اتحادی نفس و بدن از منظر ملاصدرا در حل این معضل نکته‌ای کلیدی است. براین‌اساس بادرنظرداشتن چند مبنای دیگر انسان‌شناختی صدرایی، به دو تقریر از ترکیب اتحادی نفس و بدن از منظر صدرا، پرداخته و اثبات شده است که تقریر تغایر وجودی نفس و بدن از منظر صدرا که نفس و مراتب آن را دارای دو وجود متغایر می‌داند، در حل این معضل ناتوان بوده و تنها راه‌حل این معضل، این تقریر از صدراست که نفس و مراتب آن با یک متن وجودی موجودند. این تحقیق، با ابزار کتابخانه‌ای و روش تحلیلی انتقادی نوشته شده است.

کلیدواژه‌ها


منابع و مآخذ

  1. امیریان، مهدی و امیراحسان کرباسی‏‌زاده؛ «مواجهة دیدگاه صورت‌گرایان توماسی با اشکال جفت شدن نظریّة دوگانه‌انگاری جوهری»، مجله علمی جاویدان‌ خرد؛ ش36، 1398.
  2. خوشنویس، یاسر و فهیمه شریعتی؛ «بررسی تطبیقی نظریه دوگانه‏انگاری نوخاسته (هسکر) و حدوث جسمانی نفس (صدرالمتألهین) در نحوه تعلق یا تکون نفس»، دوفصلنامه علمی تأملات فلسفی؛ ش42، 1399.
  3. سعیدی، احمد؛ حرکت جوهری نفس در حکمت متعالیه و کتاب و سنت؛ چ1، قم: مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی€، 1395.
  4. عبودیت، عبدالرسول؛ «مشکلات رابطه نفس و بدن: مقایسه ابن‌سینا و ملاصدرا»، نقد و نظر؛ س16، ش3،
  5. ـــــ؛ درآمدی بر نظام حکمت صدرایی؛ ج3، چ4، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، 1392.
  6. ـــــ؛ حکمت صدرایی به روایت علامه طباطبایی: مبحث جوهر شرح نهایه الحکمه؛ قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی€، 1394.
  7. فخرالدین الرازى (فخر رازی)؛ المباحث المشرقیة فى علم الالهیات و الطبیعیات؛ قم‌: انتشارات بیدار، 1411ق.
  8. فنائی اشکوری، محمد؛ «حرکت جوهری و تجدّد امثال؛ تأملات و پرسش‌ها»، معرفت فلسفی؛ س3، ش4،  
  9. مروارید، جعفر؛ دوگانه‌گرایی جوهری؛ چ1، تهران: هرمس،
  10. مطهری، مرتضی؛ مجموعه آثار؛ چ5، قم: انتشارات صدرا، ۱۳۷۶.
  11. ملاصدرا؛ اسرار الآیات؛ مقدمه و تصحیح از محمد خواجوى‏؛ تهران: انجمن حکمت و فلسفه‏،
  12. ـــــ؛ عرشیه: تهران: مولی،
  13. ـــــ؛ مفاتیح الغیب؛ مقدمه و تصحیح از محمد خواجوى؛ چ1، تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگى‏،
  14. ـــــ؛ شرح و تعلیقات صدرالمتألهین بر الهیات شفا (دوجلدی)؛ تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا،
  15. همازاده ابیانه، مهدی؛ دوئالیسم سینوی-دکارتی و مونیسم صدرایی از منظر اشکالات فیزیکالیسم؛ چ1، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه،
  16. یزدان‌پناه، سیدیدالله؛ «رابطه نفس و بدن در حکمت متعالیه»، نگارش محمدرضا فلاح، در: جمعی از پژوهشگران، نفس و بدن در فلسفه مشاء و حکمت متعالیه (2)؛ چ1، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی،
  17. Kim, jaegwon; Physicalism or something near enough; Princeton University Press, 2008.
  18. ـــــ; Philosophy of Mind, 2010.
  19. ـــــ; “Lonely Souls” in: Timothy O’Connor and David Robb; Philosophy of Mind, Contemporary Readings; Routledge, 2003.
  20. Jehle,; “Kim against dualism”, Philosophical Studies; No. 130, 2006.