گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
در چارچوب استعاره های مفهومی، فهم مفاهیم انتزاعی به کمک مفاهیم عینی میسر می گردد. این استعاره ها هم در زبان روزمره و هم در متون تخصصی یافت می گردد. جهت کنه – وجه حاصل مواجهه با این واقعیت است که عمق و ژرفای اجسام طبیعی بواسطه سطوح مختلف آن اجسام احاطه شده است. فلاسفه مسلمان و بویژه ملاصدرا از این جهت برای تببین امور معرفت شناختی و هستی شناختی بهره برده اند. کارکرد اصلی جهت کنه – وجه، تبیین دشواری معرفت به حقیقت وجود، ذات واجب تعالی و صفات الهی و ماهیت اشیا است. مهمترین استعاره های مفهومی مبتنی بر جهت کنه – وجه در آثار ملاصدرا عبارتند از : «وجود به مثابه امر دارای کنه و وجه»، «باری تعالی به مثابه امر دارای کنه و وجه»، «صفات الهی به مثابه امور دارای کنه و وجه»، «ماهیت به مثابه امر دارای کنه و وجه»، «مفهوم بسیط به مثابه امر دارای کنه و وجه»، «معقول و محسوس به مثابه کنه و وجه». «صورت به مثابه امر دارای کنه و وجه»، «علت شی به مثابه کنه شی» و «حداکثر مقدار ممکن یک شی به مثابه کنه شی».
ـــــ؛ «استعاره موجود حقیقی به مثابه امر ثابت نزد ابن‌سینا و ملاصدرا»، حکمت معاصر؛ ش8 (3)، 1396، ص39-67.
زنوزی، علی بن عبدالله؛ بدایع الحکم؛ تصحیح محمدجواد ساروی و رسول فتحی مجد؛ دانشگاه تبریز، 1380.
سبزواری، هادی بن مهدی؛ اسرار الحکم فی المفتتح و المختتم؛ تصحیح کریم فیضی؛ قم: مطبوعات دینی، 1383.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم؛ الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة؛ قم مکتبة المصطفوی، 1368.
ـــــ؛ المبدأ و المعاد؛ تهران: انجمن حکمت و فلسفه، 1354.
ـــــ؛ تفسیر القرآن الکریم؛ تصحیح خواجوی؛ قم: بیدار، 1366، الف.
ـــــ؛ شرح أصول الکافی؛ تصحیح محمد خواجوی؛ تهران:مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه)، 1366، ب.
فارابی، محمد بن محمد؛ فصوص الحکم؛ تحقیق محمدحسن آل یاسین؛ قم: بیدار، 1405ق.
فراهیدی، خلیل بن احمد؛ کتاب العین؛ قم: نشر هجرت، 1409ق.
کرد زعفرانلو، کامبوزیا، عالیه و خدیجه حاجیان؛ «استعاره‌های جهتی قرآن با رویکرد شناختی»، نقد ادبی؛ ش3 (9)، 1389.
مرتضی زبیدی، محمد بن محمد؛ تاج العروس من جواهر القاموس؛ تصحیح علی شیری؛ تهران: دار الفکر، 1414ق.
یگانه، فاطمه و آزیتا افراشی؛ «استعاره‌های جهتی در قرآن با رویکرد شناختی»، جستارهای زبانی؛ ش7 (5)، 1395.
Khademzadeh, Vahid; "A Study on Up-Down Orientational Metaphors in Mullā Ṣadrā’s Philosophy", The International Journal of Humanities; 27 (3), 2020, pp.88-100.
Lakoff, George; "The Contemporary Theory of Metaphor", In Metaphor and Thought; Cambridge University Press, 1993.
Lakoff, George & Johnson, Mark; Philosophy in the flesh: The embodied mind and its challenge to Western thought; Basic Books, 1999.
Olaf, Jäkel; "Hypothesis Revisited: The Cognitive Theory of Metaphor Applied to Religious Texts", de; 2002.
)